AVL ve RED

Kitaplar | Yazarlar | İlmihal | Sohbetler | Hutbeler

Avl, meselenin aslı üzerine ilave etmektir. Hissedarların hisseleri meselenin aslından fazla olursa bir veya daha çok sayılar ilave edilir. Bu yüzden varislere tayin edilmiş hisse miktarında azalma olur.

Şimdiye kadar misallerle verdiğimiz meselelerden üçüne avl arız olur. Bunlar, aslı (6), (12) ve (24) olan meselelerdir. Geri kalan diğer dört meseleye ise avl arız olmaz. Meselenin aslının avli veya avlsiz olması o meselenin istikrarına bağlıdır. Meselede istikrar olmazsa (hissedarlara müsait değilse) müçtehit alimler avl cihetine gidilme kararı vermişlerdir.

Peygamberimiz (s.a.v.) devrinde feraiz meselelerinde avl vuku bulmamıştır. Ancak Hz. Ömer (r.a.)´in hilafeti zamanında avle ihtiyaç duyulmuş ve bu nedenle avli ilk defa Hz. Ömer ortaya koymuştur. Hazreti Ömer hisse sahiplerine aslı dar olan bir mesele ile kerşılaşmış, neticede düşünerek sahabelerle istişarede bulunmuş ve sonunda Zeyd bin Sabit (r.a.) avli teklif etti. Bunun üzerine aslı dar olan bu meselede Hazreti Ömer avl yaplı. Daha sonra başta İmam Şafii olmak üzere alimler avli uygulamışlardır.

(6)´NIN AVLİ: Bu rakam (7,8,9 ve 10) rakamlarına kadar ilaveye tabi olur.

(7)´nin avline bir misal.

Avl

(6) (7)

Koca : 1/2 3

Ana-baba bir

ikikızkard.: 2/3 4

Burda görüldüğü gibi mesele (6)´dan kurulmuş, kocaya 1/2 ve iki kızkardeşe 2/3 hisse düştüğü için daralmıştır. Bu nedenle 1 sayı daha eklenerek (7)´ye çıkarılmıştır.

(8)´in avline bir misal.

(6) (8)

Koca : 1/2 3

ikikızkard.: 2/3 4

Anne : 1/6 4

(9)´un avline misal.

(6) (9)

Koca : 1/2 3

Baba bir iki

Kız kard.: 2/3 4

Ana bir iki

Kız kard.: 1/3 2

(10)´un avline misal.

(6) (10)

Koca : 1/2 3

İki kız kardeş : 2/3 4

Ana bir iki kız kardeş: 1/3 2

İki kız kard.: 1/6 1

(12)´NİN AVLİ: Bu sayı da (13, 15 ve 17) rakamlarına kadar avle tabi olur.

(13)´un avline misal.

(12) (13)

Karı : 1/4 3

İki kız kard.: 2/3 8

Ana bir kız kardeş : 1/6 2

(15)?in avline misal.

(12) (15)

Karı : 1/4 3

İki kız kard.: 2/3 8

Ana baba bir

iki kız kard.: 1/3 4

(17)?in avline misal.

(12) (17)

Karı : 1/4 3

İki kız kard.: 2/3 8

Ana bir iki

Kardeş : 1/3 4

Anne : 1/6 2

(24)´ÜN AVLİ: Bu da yalnız (27) rakamı ile avle tabidir.

(27)´nin avline misal.

(24) (27)

Karı : 1/8 3

İki kız : 2/3 16

Baba : 1/6 4

Anne : 1/6 4[1]

Meselelerin Aslını Kurma Kaidesi

Mesele asıllarını kurma formülü aşağıda sıralanmış kaidelere göre tamamlanır.

Meseledeki paylar mütedahil olursa. Paydaların biri diğerlerinden büyük ve büyük olanı da küçüğüne bölünebilir durumda olursa (1/3, 1/2, 1/6 gibi) bu meselede 3 ve 2 paydaları 6 paydasına girer ve 6 paydası diğerlerine bölünebilir. (1/2,1/8) taksimatları da buna misal olabilir. 2 paydası 8 paydasına girer. Böyle meselelerde en büyük payda alınır, ve meselenin aslı bundan kurulur. Buna misal verelim.

(6)

Ana bir iki

kardeş : 1/2 2

Baba bir kız

kardeş : 1/2 3

Anne : 1/6 1

(8)

Karı : 1/8 4

Kız : 1/2 4

Amca : A. 3

Meseledeki paylar eşit olursa, (1/6, 1/6 gibi). Bu durumda eşit olan paylardan biri alınır ve meselenin aslı yapılır. Mesela,

(6)

Baba : 1/6 1

Anne : 1/6 1

Oğul : A. 4

Meseledeki paylar mütevafık olursa, Burda biri diğerine bölünmez ancak her ikisi ortak olarak belirli bir bölünmeye kabil olsa (1/8, 1/6 gibi) 8 paydası kesirsiz olarak 6´ya bölünmez. Ancak her biri ortak olarak 2´ye bölünmeye kabildir. Bunun için ortak olarak bölünüp her birinden çıkan sayıya ´vafk´ denir. Bu durumda birinin vakfı diğerinin tam sayısıyla çarpılır. Buna bir misal verelim.

(24)

Anne : 1/6 4

Karı : 1/8 3

Kız : 1/2 12

Amca : A. 5

Görüldüğü gibi bu meselede kızın paydası diğerlerinden küçük olduğu için bırakılır. 6 ve 8 paydalarına gelince mütevafıktır. Yani iki rakamı gibi muayyen bir sayı ile bölünebilir.Bölündükten sonra birinin yarısı diğerinin tamıyla çarpılır (3x8=24) böylece çıkan miktar meselenin aslı yapılır.

Meseledeki paydalar mütebayin olursa, Burda paydalar zıt olup hiç bir şekilde birbirine bölünmüyorsa (1/4, l/3 gibi) 4 ve 3 paydaları kesirsiz olarak birbirine bölünemiyeceği gibi ortak olarak belirli bir sayıya da bölünemez. Bu durumda birinin tam paydası diğerinin tamına çarpılır. (4x3=12) çıkan sonuç meselenin aslı olur. Buna misal verelim.

(12)

Karı : 1/4 3

Anne : 1/3 4

Amca : A. 5[2]

Meselelerin Tashihi

Feraiz meselelerinde tashih varislerin hisselerinin kendilerine kesirsiz olarak dağıtılması için yapılır. Geçen tüm misallerde olduğu gibi asıl ve avl yoluyla varislerin hisseleri kesirsiz olarak kendilerine taksim edilebiliyorsa bununla yetinilir ve artık tashihe de gerek kalmaz. Aksi taktirde tahsis cihetine gidilir. Bu durumda meselenin tashihi aşağıda ki kaide ve usullere göre yapılır:

1- Kesirli grup tek ise, bu meselede varislerin kesirli hisseli grup tek bir grup olması durumuna şu misali verelim:

Pay parçası Asıl Tashih

(3x) (6) (18)

Anne : 1/6 1 3

Baba : 1/6 1 3

Üç Oğul : A. 4 12

Görüldüğü gibi meselenin aslı (6)´dan kurulur. Ana ve babanın her birine 1/6 ise, hissenin kalan 4 parçası oğullara verilir. Ancak görüldüğü gibi miras kendi sayılarına kesirsiz olarak bölünmez. Zira oğulları 3 kişi hisseleri ise 4´tür. O zaman meselenin tahsisine ihtiyaç duyulur.

Eğer grup sayıları ile payları arasında tebayün olursa yukarda misalde olduğu gibi grup sayısı ile meselenin aslı çarpılır (3X6=18) çıkan bu sayı meselenin tashihi olur.

Daha sonra, payın parçası tüm varislerine her payı ile çarpılır. Böylece çıkan rakam kesirsiz olarak grup sayısına bölünebilir duruma gelir.

Çünkü yukardaki örnekte pay parçası olan oğul sayısı paylarıyla çarpılırsa 3X4=12 çıkar ve bu kendilerine kesirsiz olarak bölünebilir hale gelir. Neticede her birine 4 pay düşer.

Eğer grup sayısı ise payları arasında tevafuk olursa grup sayısının yarı rakamı meselenin aslı ile çarpılır. Çıkan rakam meselenin tashihi olur. Buna misal verelim

Pay parçası Asıl Tashih

(2X) (6) (12)

Koca : 1/2 3 6

Nene : 1/6 1 2

Amca : A. 2 4

2. Kesirli grup birden fazla olursa: Varislerden kesirli hisseli grup birden fazla olursa yani 2,3 veya 4 olursa, bu durumda meselenin tashihi için önce her grup sayısı ile paylarının ve sonrada bunların arasındaki dört münasebete; yani temasül, tedahül, tevafuk ve tebayun durumlarına bakılır.

a. Eğer grup sayıları arasında temasül (eşitlik) olursa biri meselenin aslı ile çarpılır. Çıkan meselenin tashihi olur.

b. Eğer arasında tedahül olursa, en büyük sayı meselenin aslıyla çarpılır

c. Eğer arasında tevafuk olursa, vafkı diğer grubun tam sayısıyla çarpılır ve çıkar rakam da tekrar meselenin aslıyla çarpılır.

d. Eğer arasında tebayün olursa, grup sayılan birbiriyle çarpılır ve çıkan rakam da meselenin aslıyla çarpılır. Meselelerin tashihi bu şekilde yapılır.

Şimdi bu şekildeki tashihlere açıklayıcı örnekler vermek istiyoruz:

1- Grup sayıları arasında temasül olması:

Pay parçası Asıl Tashih

(2X) (6) (12)

Anne : 1/6 1 5

Ana bir

5 kardeş : 1/3 2 10

5 amca : A. 3 15

Görüldüğü gibi bu meselede kesirli hisseler, kardeş ve amcaların paylarında olmak üzere iki grupta mevcuttur. Bu mesele aslı olan (6)´dan kurulur, çünkü 1/6 ile 1/3 paydaları mütedahildir. Bunun için büyük olan payda alınır ve meselenin aslı yapılır, kardeş ile amca paydaları kendilerine kesirsiz olarak bölünmiz. Tashihe gerek vardır. Bunun için de ilk önce kardeş sayısı ile hisselerine ve amca sayısı ile hisselerine bakalım, aralarında tebayün (zıtlık) olduğunu, yani hisselyerin sayılarına kesirsiz olarak bölünemeyeceğini görürüz.

Ancak her iki grubun sayısı 5 olduğundan mütemasildir. Bunlardan biri (5) meselenin aslı (6) ile çarpılır. Çıkan (30) sayısı meselenin tashihi olur.

2- Grup sayıları arasında tedahül olması:

(4X) (6) (24)

Anne : 1/6 1 4

Ana bir,

4 kardeş : 1/3 2 8

4 Amca : A. 3 12

Bu meselenin aslı da (6)´dan kurulur. Ancak kardeş ve amcaların hisseleri kendilerine kesirsiz bölünmez. Kardeş sayısı ile hisseleri arasında yarımda tevafuk vardır, yani her ikisi 2´ye bölünebilir.

Bir de amca sayısı ile hisseleri arasında tebayün vardır, bu nedenle grup sayısı olan 4´ü de ele alalım.

Sonra kardeş sayısının vafkına (2) ve amcaların tam sayısına (4)´e bakalım, aralarında tedahül bulunduğunu görürüz. Zira (4) sayısı, (2) sayısından büyük ve ona bölünebilir.

Netice itibarıyla büyük sayı olan (4), olan (6) sayısıyla çarpılır. Çıkan (24) sayısı meselenin tashihi olur.

c. Grup sayısı arasında tevafuk:

(30X) (6) (180)

Anne : 1/6 1 6

Ana bir,

3 kardeş : 1/3 2 12

2 Amca : A. 3 18

Görüldüğü gibi bu meselenin aslı da (6)´dır. Yine kardeş ve amcaların hisseleri kendilerine kesirsiz bölünmez. Tashihe gerek vardır.

Bu meselede her iki grup sayısı ile hisseleri arasında tebayün vardır. Ancak kardeş sayısı ile amca sayısı arasında tevafuk bulunmaktadır. Çünkü herbiri, ortak bir sayı olan 5´e bölünür.

Bir grup sayısının vafkı (3 veya 2), diğerinin tam sayısıyla çarpılır. Mesela; 3X 10 veya 2X15=30´dur. Bu sayı da meselenin aslıyla çarpılır. 30X6=180 meselenin tashihi olur.

d. Grup sayıları arasında tebayün olursa:

(6X) (6) (36)

Anne : 1/6 1 6

Ana bir,

3 kardeş : 1/3 2 1

2Amca : A. 2 18

Görüldüğü gibi Meselenin aslı (6)´dan kurulur. Kardeş ve amcaların hisseleri kesirlidir. Sayıları ile hisseleri arasında tebayün vardır. Bu durumda grup sayıları birbirleriyle çarpılır: 2X3=6 olur. 6 sayısı da meselenin aslıyla çarpılır: 6X6=36 meselenin tashihidir. [3]

RED

Miras taksiminde artan malın hissedarlara iadesine red (iade) denir. Konuyu biras daha açıklamaya çalışalım. Farz sahipleri haklarını aldıktan sonra mirastan artan miktar karı ve koca dışındaki farz sahiplerine ve hisse nisbetinde kendilerine red edilir. Yalnız karı ile koca redden faydalanamaz.

Beyt-ül Mal muntazam sistemi ile çalışırsa farz sahiplerinden artan mal Beyt-ül Mal´e veraset yoluyla verileceği için red cihetine gidilmez. Ancak Beyt-ül Mal sistemi muntazam çalışmazsa Beyt-ül Mal´ın mirasta hakkı olmadığı için o zaman mirastan artan mal farz sahiplerine red edilir. Ölenin farz sahipleri ve asabebeleri yoksa zev´il erhamına verilir.

Şafii alimler Beyt-ül Mal´ın artık muntazam işlemiyeceğinden dolayı İsa (a.s.)´ın nüzulüne kadar varis olamayacağını hükmetmişlerdir.

Reddin üç şartı vardır.

1- Farz sahipleri hisselerini aldıktın sonra miras malından malın artmış olması.

2- Ölenin karı veya kocadan başka farz sahiplerinden varisi bulunmuş olması.

3- Varisler arasında asabe bulunmamasıdır. Bilindiği gibi asabe tek başına bulunursa bütün malı. farz sahipleriyle beraber bulunursa malın geri kalanını alır. Bunun için asabe ile bereber red olmaz. [4]

Reddin Kuralı

Reddin uygulanması için şunlar gereklidir:

1- Karı veya kocadan birinin olmaması. Buna misal olarak ölen bir koca arkasında anne, anne baba bir kızkardeş ve ana bir kızkardeş bırakırsa,

Asıl Red

(6) (5)

Anne : 1/6 1 1

Ana baba bir

Kızkardeş : l/2 3 3

Ana bir kız

kardeş : 1/6 1 1

2- Karı veya kocanın bulunması. Karı veya kocanın her ikisinin bulunması durumunda önce karı ve kocanın hissesi verilir. Karı ve kocanının hisseleri verildikten sonra mirastan kalan kısım kendilerine red edilenlere şu uygulama ile taksim edilir.

a) Kendisine red edilen tek şahıs ise eşlik payından sonra kalanı ona verilir. Buna misal olarak,

(8)

Karı : 1/8 1

Kız : 1/2 7

Kendilerine red edilen şahıslardan iki veya daha fazlası aynı ftan ise bu durumda yine meselenin aslı eşlik paydalarından kurulur. Eşli., payı verildikten sonra kalanı farz sahiplerine kesirsiz olarak bölünür. Buna da misal olarak,

(4)

Koca : 1/4 1

Üç kız : 2/3 3

c) Kendilerine red edilen varisler birden fazla ise. Bu durumda eşlik payından sonra kalan pay kendilerine red edilenlere kesirsiz bölünürse bununla yerinilerek başka bir işleme gerek duyulmaz.

Misal olarak,

(4)

Koca : 1/4 1

Üç kız : 2/3 3[5]

Farz Sahipleri Ve Asabelerle İlgili Bazı Meseleler

Bu iki varis grubu ile ilgili bazı meseleler kurup açıklamasını yapalım.

(6)

Baba bir kızkardeş: 1/2 3

Anne : 1/6 1

Ana bir kızkardeş : 1/6 1

Ana baba bir amca: A. 1.

Açıklama: Bu meselenin aslı (6)´dan kurulur. Bunda temasül bulunduğu için iki eşit paydadan biri alınıp meselenin aslı yapılır. Miras dağılımına gelince şöyle olur:

Baba bir kızkardeş tek şaşına bulunduğu ve onu hacbedecek veya asbe yapacak bir varis olmadığı için malın yarısını alır. Ölenin birkaç kardeşi bulunduğu için de anneye 1/6 hisse verilir. Ana bir kızkardeş tek başına olduğu ve onu hacbedecek kimse de bilinmadığı için bu da 1/6 hisse alır. Geri kalan da asbelik ile amcaya düşer.

Başka bir misal verelim.

(12)

Karı : 1/4 3

Anne : 1/6 2

Ana bir kızkardeş : 1/6 2

Baba bir kardeş : A. 5

Burda da görüldüğü gibi ölenin çocuğu olmadığı için karı 1/4 hisseyi alır. Birden fazla kardeşleri bulunduğu için anne 1/6 alır. Ana bir kızkardeş tek olduğu ve onu hacbedecek varis bulunmadığı için o da 1/6 alır. Geri kalanı ise asabelik ile kardeş alır.

Başka bir misal ile çözüm şekli.

(24)

Karı : 1/8 3

Baba : 1/6 4

Anne : 1/6 4

Oğul : 1/6 4

Burda da görüldüğü gibi karı 1/8, babal/6 ve anne de 1/6 hisseyi alır. Diğeri oğula kalır.

Başka bir misal.

(24)

Baba : 1/6 4

Dede : H. -

Oğul : A. 17

Oğulun oğlu: H. -

Nine (babaanne): H. -

Karı : 1/8 3

Ölenin çocuğu bulunduğu için., babası 1/6 ve karısı 1/8 hisse alır. Geri kalanı asabe yoluyla oğlu alır. Babası dedesini, oğlunun oğlunu ve ninesini hacbeder. oğul da asbelikle payını alır.

Başka bir misal.

(6)

Ana baba bir kardeş oğlu: A. 1

Ana bir kardeş : 1/6 1

Amca : H.

Ana baba bir kızkardeş : 1/2 3

Görüldüğü gibi ana bir kardeşe 1/6 hisse verilir. Ana baba bir kızkardeşe de 1/2 hisse verilir. Geri kalan asabe yoluyla ana baba bir kardeş oğluna kalır, çünkü bu ölüye daha yakındır. Amca ise kardeş oğlu ile hacbolunur, çünkü mirasta kardeşlik nisbeti amcalık nisbetinden önce gelir. [6]

Mirasta Meşhur Meseleler

Miras konusunda bir kaç mesele belirli isim ve lakaplar almış. Feraiz alimleri bu meseleleri bu lakaplarla tanıtırlar. Bu nedenle bazı görüş ayrılıkları ya da o konuda soru sorana nisbet edildiği veya o konuda hüküm veren kişinin ismini aldığı için bu meseleler belirli isimler altında meşhur olmuştur. Bu meselelerden bir kısmı şunlardır.

1- Ömeriyyeteyn. Hazreti Ömer´in hüküm vermiş olduğu iki mesele hakkında verilen isimdir. Bu meseleden biri,

(6) (12)

Koca : l/3 3 Karı: 1/4 3

Anne : l/3 1 Anne: 1/3 3

Baba : A. 2 Baba: A. 6

2- MubaheIe.Yine Hazreti Ömer´in hilafeti yıllarında vuku bulmuş bir mesele. Bu meselede Hazreti Ömer sahabelerle istişare edip fikirlerini almış neticede avline karar verilmiştir. Ancak daha sonra Abdullah bin Abbas (r.a.) bu mesele hakkında muhalif bir görüş ortaya attı. Daha önce niye bu görüşü belirtmedin, deyip kendisiyle münakaşa edenlere, ´Dileyen gelsin lanetleşelim, çünkü hak benimledir.´ demiştir. Bundan böyle bu meseleye lanetleşme talebi manasına gelen mubahele ismini almıştır. Bu mesele şöyledir:

(6) (8)

Koca : 1/2 3

Anne : 1/3 2

Ana bir kız

Kardeş : 1/2 3

3- Minberiyye. Hazreti Ali minber üzerinde hutbe okurken kendisine sorulan mesele. Hazreti Ali kendisine sorulan bu meseleyi minber üzerinde cevapladığı için bu ismi almıştır. Bu mesele de şöyledir.

(24) (27)

Karı : 1/8 3

Baba : 1/6 4

Anne : 1/6 4

İki kız : 2/3 16

4- Müşerreke. Hazreti Ömer´in hüküm vermiş olduğu bir meseledir. Bu meselede ana baba bir olan kardeşlere mirastan hisse veilrmemiştir. Ana baba bir olan kardeşler itiraz ederek, Ey mü´minlerin emiri! Farz et ki babamız denize atılmış bir kısrak idi, anamız bir değil mi? Bunun üzerine Hazreti Ömer bu sözleri haklı bularak ortaklığa hüküm verdi, koca ve annenin hissesinden sonra kalar 1/3 hisseyi tüm kardeşler arasında eşit bir şekilde taksim etti. Ortaklık manasına gelen müşerreke, ismini burdan almaktadır. Bu meselenin taksimatı şöyledir:

Tashih

(6) (18)

Koca : l/2 3 9

Anne : 1/6 1 3

Anne bir iki

ya da daha

fazla kardeş: 1/3 2 4

Ana baba bir

ve daha fazla

kardeş : 1/3 2 2

5- Ekderiyye. Zeyd bin Sabit (r.a.)´ın içtihadını zorladığı için zorlayan veya bulandıran manasına gelen ekderiyye ismini burdan almıştır. Bu mesele şöyledir:

Asl Avl Tashih

Koca : 1/2 3 9

Anne : 1/3 2 6

Dede : 1/6 1 8

Kızkardeş : 1/2 3 4

Görüldüğü gibi bu tashih neticesinde kocaya (9), anneye (6). dedeye (8) ve kızkardeşe (4) hisse verilmiştir.

6- Harka. Sahabelerin çeşitli görüşleriyle bir meseleyi derip yardığı bir mesele için delme, yarma manasına gelen harka ismini burdan almıştır. Bu meselenin örnek taksimatından biri şöyledir.

(3) (9)

Anne : l/3 1 3

Ana baba bir

kız kardeş : A. 2 4

Dede : A. 1 2

7- Yetimeteyn. İki öksüz manasına gelir. Feraiz konusunda iki meseleden başka mirası iki eşit hisse ile taksim edildiği başka bir mesele yoktur. Bunun için bu iki meseleye bu isim verilmiştir. Bu meseleler şunlardır.

a)

(2)

Koca : 1/2 1

Ana baba bir

kız kardeş : 1/2 1

b)

(2)

Koca : 1/2 1

Baba bir

kızkardeş : 1/2 1

8- Ümmü´ül-eramil. Bütün varislerin kadın olması durumunda, dulların anası manasına gelen ümmü´l-eramil ismini burdan almaktadır. Bunun misali ve taksimatı şudur.

(12) (17)

Üç karı : 1/4 3

İki nine : 1/6 2

Ana bir dört

kızkardeş : l/3 4

Ana baba bir

8 kızkardeş: 2/3 8

9- Ümmü´l-ferağ. Fazla avl yapılan dört sayılı meseledir. Bu dört sayılık ilave civcivlere benzetilmiştir. Civcivlerin anası anlamına gelen ümmü´-ferağ ismini burdan almaktadır. Böyle bir meseleye hüküm veren Kadı Şureyh olduğu için buna Şureyhiyye de denir. Bu meselenin işlemi di şöyledir.

(6) (10)

Koca : 1/2 3

Anne : 1/6 1

Ana bir iki

kız kardeş : 1/3 2

Baba bir iki

Kızkardeş : 2/3 4

10- Mervaniyye. Mervan bin Hakem zamanında vukubulduğu için bu ismi almıştır. Bu meselenin de işlemi şöyledir.

(6) (9)

Koca : 1/2 3

Ana baba bir

iki kızkardeş : 2/3 4

Baba bir iki

kızkardeş : H.

Ana bir iki

kızkardeş : 1/3 2

Bu meselenin aslı görüldüğü gibi (6)´dan kurulup avl ile (9)´a çıkar. Burda ana baba bir olan iki kız kardeş baba bir olan iki kızkardeşi hacbetmiştir. [7]

Kardeşlerle Beraber Dedenin Mirası

Burdaki dededen kasıt babanın babasıdır. Çünkü annenin babası olan dede ise zev´il erhamdandır.

Kardeşlerden maksat da bir veya birden fazla olup ana baba bir veya baba bir olan erkek ve kızkardeşlerdir. Ana bir olan kardeşler dede ile hacbolunur.

Şunu da belirtelim. Birlikte miraslarıyla ilgili Kitap ve Sünnet´te hüküm yoktur. Bu durumda miraslar sahabelerin içtihatlarıyla sabit olmuştur. Mezhep imamları da daha sonra sahabelere uyarak farklı görüşler ileri sürmüşlerdir. Sahabeler kardeş ve dedenin mirasları ile ilgili hüküm vermekten korkardı. Ancak vukubulan meseleler karşısında görüş belirtme ve taksimat yapma mecbuiyetinde kalmışlardır.

Dede ile kardeşlerin birlikte olursa miras meselesi iki kısma ayrılır.

1- Farz sahibi varisler olursa. Dede ile kardeşlerin beraberinde farz sahibi olursa dede kendisi için hangi hisse daha iyi ise onu alır. Buna iki misal verelim.

(2x) (2) (4)

Koca : 1/2 1 2

Dede : A. 1 1

Kardeş : A. 1 1

(4x) (4) (16)

Karı : 1/4 1 4

Dede : A. - 6

2 kızkard : A. 3 6

Görüldüğü gibi iki meselenin aslı kadının paydası olan (4)´ten kurulur. Kadın 1 pay alır. Kalan 3 pay da dedeye ve kızkardeşlere verilir.

Aşağıdaki meselelerde hissenin taksimat sonucunda dedenin alacağı (1/6) pay ila kalanın üçte biri olan hisseye eşittir.

(6)

Koca : 1/2 3

Dede : 1/6 1

2 kard: A. 2

(6)

Koca : 2/3 4

Anne : 1/6 1

Dede : 1/6 1

Kardeş : A. -

Görüldüğü gibi bu ikinci meselede kardeşe miras kalmıyor. Çünkü bazan asabe hiç bir şey alamaz, dedeyede ortak kılınamaz. Çünkü dedenin hissesi (1/6)´dan aşağı düşmez. Başka bir misal verelim.

(12) (15)

İki kız : 2/3 4

Koca : 1/4 3

Anne : 1/6 2

Dede : A. 2

Kardeş : A. -

Görüldüğü gibi bu mesele (12)´den kurulmuştur, avl ile (15)´e çıkarılmıştır. Farz sahiplerinden sonra kardeşe bir herhangi bir şey kalmıyor. Dede ise avl ile (1/6) hissesini almıştır.

2- Faiz sahibi varisler olmazsa. Dede ile kardeşlerin beraberinde karı ve kız gibi farz sahibi varisin bulunmaması durumunda dede 1/3 lük hisse ile eşit taksimattan kendisi için hangisi daha yararlı ise onu alır.Bunlara bazı misaller verelim.

(3)

Dede : A. 2

Ana-baba bir

kızkardeş: A. 1

Dede : A.

Üç kardeş A.

Aşağıdaki meselede dede yine mirastan 1/3 alır.

(3x) (3) (15)

Dede : 1/3 1 5

kardeş : A. - 4

Üç kardeş : A. 2 6[8]

--------------------------------------------------------------------------------
[1] Kadı Ebu Şuca?, Ğayet?ül-İhtisar ve Şerhi , Ravza Yayınları: 402-405.

[2] Kadı Ebu Şuca?, Ğayet?ül-İhtisar ve Şerhi , Ravza Yayınları: 405-406.

[3] Kadı Ebu Şuca?, Ğayet?ül-İhtisar ve Şerhi , Ravza Yayınları: 406-409.

[4] Kadı Ebu Şuca?, Ğayet?ül-İhtisar ve Şerhi , Ravza Yayınları: 410.

[5] Kadı Ebu Şuca?, Ğayet?ül-İhtisar ve Şerhi , Ravza Yayınları: 410-411.

[6] Kadı Ebu Şuca?, Ğayet?ül-İhtisar ve Şerhi , Ravza Yayınları: 411-413.

[7] Kadı Ebu Şuca?, Ğayet?ül-İhtisar ve Şerhi , Ravza Yayınları: 413-416.

[8] Kadı Ebu Şuca?, Ğayet?ül-İhtisar ve Şerhi , Ravza Yayınları: 417-418.

AVL ve RED

DELİLLİ ŞAFİ İLMİHALİ

MollaCami.Com

İçerik

Sayfalar

Sözlükler

Forumlar