Zekat ve Fitrenin Verileceği ve Verilmeyeceği Yerler

Kitaplar | Yazarlar | İlmihal | Sohbetler | Hutbeler

Zekat ve Fitrenin Verileceği ve Verilmeyeceği Yerler

Zekat Ve Sadaka-I Fıtrin Verilmesi Gereken Yerler

Kur´an-ı Kerim´in beyanına göre zekatın verileceği yerler Ayet-i kerime´de belirtilen şu sekiz sınıftır:

"Sadakalar (zekat) Allah tarafından bir fariza olarak ancak şunlar içindir: Fakirler, miskinler, zekat toplayıcılar}, kalpleri İslama ısındırılmak istenenler, köleler, borçlular, Allah yolundaki gaziler ve yolda kalmışlar. Allah alimdir, hakimdir. " (Tevbe: 9/60)

Zekat ve fitrelerde dikkat edilecek nokta; bulunan sınıflardan en az üçer sınıf arasında bölmektir. Yalnız "Amiller"den (zekat memurlarından) sadece birine de verilse yine kifayet eder.

Şimdi bu sekiz sınıfı tek tek açıklayalım:

1- Fakir:

Hiç bir malı veya kazancı olmayıp, yiyecek, giyecek ve mesken gibi zaruri ihtiyacını karşılayacak miktarın yansından daha az bir mala sahip bulunan kimsedir. Mesela yüz bin lira ihtiyacına karşılık otuz bin lira parası olan kimse fakir sayılır.

2- Miskin:

Malı ve kazancı zaruri ihtiyacını karşılayacak miktarda olmayıp, yarısını aşan kimsedir. Mesela yüz bin lira ihtiyacına karşılık yetmiş bin lira parası olan kişi miskin sayılır.

3- Zekat toplayıcıları:

Zekatı toplayan, dağıtan, yazan ve bekçiliğini yapan kimselerdir.

4- Kalpleri İslam´a ısındırılmak istenen kimseler:

Yeni müslüman olmuş, imanı zayıf olan kimse veya yeni müslüman olmuş kimsedir. Onun dengi olan kâfirlerin İslam´a girmeleri umulacağı için bu durumda olan birine zekat verilebilir.

Ayrıca kuvvetli bir miTmin: Bunlara zekat verilince maddi güç sahibi olup, düşmanı yenebilir. Ya da fazla kuvvete sahip olması için toplama imkânı bulunmayan zekatı kolay toplayabilenlere de verilir.

5- Köleler:

"Zekat alıp onunla azat olunabilme ihtimali olan kölelerdir. Yani müka-tep (azatlığı şarta bağlı olan) kölelere zekat verilir.

6- Borçlular:

Mubah bir şekilde borç altına girenlere zekat verilir. Mesken alımı, çocuğun evlendirilmesi veya temel ihtiyaçlarının temininde borç altında olanlardır.

7- Allah yolunda savaşanlar:

Bunlar zengin de olsa savaştan dönene kadar kendilerinin ve aile fertlerinin nafaka, elbise vb. gibi zaruri ihtiyaçlarını temin edebilmek için kendilerine zekat verilir. (Fi sebilillah hükmünde olanlar bunlardır.)

8- Yolda kalmışlar:

Bunlar, hacc veya herhangi bir mubah seferde iken parası kaybolan veya tükenen kimselerdir. Bunlara da zekat verilebilir.

Bazı fıkıh kitapları zekatın bir sınıfta bulunan müstehaklara veya gerekirse birine de verilebileceğini beyan ederler.

İbnül Münzir, Rüyanı ve Ebu İshak ve Eş-Şirazi gibi alimler, fitrenin ancak 3 fakire verilmesini uygun görmüşler ise de, İmam-ı Rafii ve El Ezrai, bir fakire verilmesinin de caiz olduğunu söylemektedir. Ancak sada-ka-i fıtraları bölüp, 3 kişiye verilmesi daha da iyidir.

Sadaka-i Fıtır para olarak veya un olarak verilemez.

Buğday, arpa, mısır, pirinç, nohut, mercimek, bakla, hurma, üzüm, süt, yağlı peynir gibi memleketin ekser yiyeceğinden çıkarılır.

Sadaka-i Fıtır bir sa´dır. Bu sa´ İmam Nevevi´ye göre 685 dirhem olup dirhemi şer´iye göre hesaplandığında takriben bir sa´ 2.200 gram (iki kilo ikiyüz gram) eder.

Zekat Verilmeyen Yerler

Şu beş sınıfa zekat verilmez:

1- Mal ve servet varlığı ile zengin olanlara.

2- Kölelere.

3- Beni Haşimi ve Beni Muttalibilere,

4- Fakir ve miskin ismi allında nafakası kendisine ail olanlara.

5- Fakir bile olsa kâfir bir kimseye zekat verilmez.

tr

Peygamberimiz (s.a.v) şöyle buyurmuştur: "Zenginlere ve uzuvları sağîam´oîan kuvvetlilere zekat helal olmaz."[1]

Hadisi şerifte geçen "Mirret" kelimesi kazanabilen ve güçlü kişi demektir. Şu halde iş sahası bulunduğu halde çalışmayan kişiye ve zengine zekat verilmez.

Kölelere zekat verilmeyişinin nedeni, kölelerin bakımı, masrafı ve nafakası onun sahibine aittir. Daha evvel söylediğimiz gibi kölenin azad edilebilme durumu varsa ve verilebilecek zekat onun azat olması için bir vesile teşkil ediyorsa, o durumdaki köle veya kölelere de zekat verilebilir.

Beni Haşimiler´e ve Beni Muttalibiler:

Haşimoğullanndan maksat Resulullah (s.a.v.) efendimizin amcaları tarafından olan neslinden ibarettir ki Hz. Ali, kardeşleri Âkil ve Cafer bu soydandır.

Muttalip sülalesi ise Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v.)´in dedesi Abdulmuttalib´in amcası yani Haşim´in kardeşi olan Muttalib´in neslinden selen kimselerdir.

Nafakaları başkasına ait olan fakir ve miskin kimselere bu isim altında zekat verilmez. Ancak bunların savaşla bulunmaları veya mubah bir şekilde borçlanmış olmaları ile kendilerine zekat verilebilir.

Borçlanmanın mubah olması gerekir. Yani bir mesken yapma, çocuklarının normal rızkını tayin etme, çocuğu evlendirme... vs.

Zekatı hak etmeyen kimsenin zekatı alması veya böyle bir durumda olan kimseye bilerek zekat vermek haramdır.

Zekat, muhtaç veya ihtiyacı olanın hakkı olduğu için zengine veya zekata ihtiyacı olmayan kimseye verilmez. Çalışmaya gücü yetip de iş bulma imkânı olan kimseye de zekat verilmez.

Mal bir yerde olur, mal sahibi başka yerde olursa zekatı, malın bulunduğu yerin müstehaklarina vermek zorunludur. Şayet orda fakir bulunmazsa en yakın yerin fakirlerine verilecektir.

Bir yerde müstehaklar bulunduğu halde zekatı vacip olduğu o yerden başka bir yere nakletmek haramdır.

Kâfire, mükatep olmayan köleye (azat olma durumu olmayan) zekat verilemiyeceği gibi çocuk ve deliye de zekat verilmez, ancak bunların velilerine verilir. Çünkü bunların nafakası velilerine aittir.

Haram yolda harcayacağı bilinen kimseye zekatı vermek caiz olmayıp haramdır.

Peygamberimiz fs.a.v) şöyle buyurmuştur:

"Şüphesiz ki sadakalar (zekat) insanların kirlerinden başka bir şey değildir. Sadakalar ne Muhammed´ e ne de Muhammed´in ehline helal olmaz." [2]

Ebu Hureyre (r.a) şöyle rivayet eder:

´Bir defasında Hz. Ali´nin oğlu Hasan sadaka hurmalarından bir hurmayı alıp ağzına koydu. Hz. Peygamber: "Hayır, hayır onu ağzından çıkar. Bizim sadaka yemediğimizi bilmiyor musun?" [3] diye buyurdu.

Bjr kimse nafaka ve ihtiyacı kendisine ait olan bir kimseye zekat veremez çünkü burda vereceği zekat yine kendi menfaatine dönecektir. Bunun için bir kimsenin kendi ana-babasına, dede veya nenesine zekat vermesi caiz olmaz. Çünkü onlara bakmakla mükelleftir. Keza bir kimse, küçük çocuklarına veya bakmakla yükümlüğü olduğu torunlarına zekat veremez. Ancak çocuğu büyümüş ve ondan ayrı ise o zaman ona zekat verebilir. Çünkü o durumda çocuğuna bakmakla mükellef değildir.

Peygamberimiz (s.a.v) Muaz bin Cebel´i Yemen´e vali olarak gönderirken O´na şöyle buyurmuştur:

"Onları önce Allah´tan başka ilah olmadığına ve benim de Allah´ın resulü olduğumu bilmeye davet et... Eğer bunu kabul ederlerse, bu defa onlara bildir ki Allah kendilerine mallarında zekat farz kılmıştır. Bu zekatı zenginlerden alınır onların fakirlerine verilir." [4]

Onların fakirlerinden kasıt, onların müslümanlarıdır. Yani herhangi bir fakire verilir diye bir şey söz konusu değildir. Zekat ancak fakir müslü-manlara verilir. Hadisin metninde, ´onların fakirlerine verilir´ ibaresi buna delil gösterilebilir.

--------------------------------------------------------------------------------

[1] In, Dmud, 1634 Tırnnzı,652.

[2] Muslini, 1072

[3] Buharı, 1420, Muslini. 1069

[4] Bııhaıı, Mi

Zekat ve Fitrenin Verileceği ve Verilmeyeceği Yerler

DELİLLİ ŞAFİ İLMİHALİ

MollaCami.Com

İçerik

Sayfalar

Sözlükler

Forumlar