Şirket (Ortaklık)

Kitaplar | Yazarlar | İlmihal | Sohbetler | Hutbeler

Şirket için beş şart vardır.

1- Şirketin sermayesi dirhem ve dinar gibi ücretle olması.

2- Ortaklık konusu olan her iki malın cins ve çeşitte bir olması.

3- İki malın karıştırılması.

4- Tasarruf için her birinin diğerine izin vermesi.

5- Kâr ve zararın malların oranına göre paylaşılması.

Ortaklardan biri istediği zaman şirketi feshedebilir.

Ortaklardan birinin ölümü halinde şirket batıl olur.

Şirket, kâr aralarında olmak üzere iki veya daha fazla kişilerin ticaret maksadıyla bir malda ortaklık kurma anlaşmasıdır. Buna ´Şirketül-inan´ da denilebilir.

Şirketin meşruiyeti kitap, sünnet ve icma ile sabittir.

Allah-u Tâala şöyle buyurur:

"...onlar (ana bir kardeşler) üçte bire ortaktırlar." (Nisa: 4/12)

Resulullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:

"Allah´u Teala buyuruyor ki, Biri diğerine ihanet etmedikçe ben iki ortağın üçüncüsüyüm (onlara yardımcıyım) Ama biri diğerine ihanet ederse, aralarından çekilirim." [1]

Şirket, ticaret işleri içerisinde kutsal bir ortaklık olduğu için yüce Allah, onları korumak ve onlara yardım etmekle onlarla beraberim, onlara yardımcı olurum buyurmaktadır.

Yukarıdaki metinde birinci şart olan ´Şirketin sermayesi dirhem ve dinar gibi ücretle olması´ zayıf bir görüştür. En muteber ve sahih olan görüş şudur: Aynı cinsten olan her şeyde şirket (ortaklık) sahihtir. Günümüzde tasarrufu çokça yapılan para, buğday, arpa, pirinç ve benzeri bütün şeylerle şirket kurulur. Yani parayla değerlendirilen her çeşit malla şirket kurulabilir. [2]

Şirketin Kısımları

1- Şirket-i Ebdan:

Simsar, hamal ve çeşitli sanatlardan bedenen çalışanların meslekleri aynı olsun veya olmasın kurdukları kazanç ortaklığıdır.

Şafii mezhebine göre böyle bir ortaklık batıldır. Çünkü herkes ayrı ayrı çalışmaktadır. Menfaatlerin de birbirinden ayrı olması gerekir.

Maliki mezhebi sanat aynı olmak koşuluyla bu şirketi caiz görmektedir.

Ebu Hanife´ye göre ise sanatları farklı da olsa böyle bir şirket caiz görülmektedir. [3]

2- Şirket-i Mufavaza:

Ortaklar arasında sermaye veya el emeğiyle elde ettikleri kazanç ve uğradıkları zararda ortak olmaları için yapılan akiddir.

Bu şirket çeşidi de batıldır. Çünkü bir çok zarar ve belirsiz şeyleri ihtiva etmektedir. [4]

3- Şirket-İ Vücuh:

Şöhret ve itibarı olan biriyle, malı olan birinin ortak çalışmalarıdır. Para birincisinden, sermaye ise ikincisindendir. Ancak sermaye kendisine teslim edilmemektedir. Yahut itibarı olan kendi zimmetine bir mal alır ve satması için onu diğerine verir. Kazanç ta aralarında paylaşılır. Bu şirket her iki şekliyle de batıldır, çünkü aralarında müşterek bir mal yoktur. [5]

4- Şirket-i İnan:

Ortaklardan her birinin kendisinden fayda olmayan tasarrufta bulunmayacaklarını ifade eden bir ortaklık olup, zarar çeşitlerinden salim olduğu için sahihtir.

Maslahat, çalışmanın şartıdır: O beldenin parası ile ve oranın örfüne göre satış yapılır. Ne aşırı fiyatla ve ne de zararına satış yapılır. Onlardan biri (ortaklardan biri) sermaye ile yolculuğa çıkacak olursa diğerinden izin almalıdır.

İşte uygun olan ortaklık şekli budur. Bu ortaklığa "Şirkelül inan" ortaklığı denir.

Böyle bir şirketin rükünleri şunlardır:

1- Akid yapan iki taraf vekil tayin etme ve vekil olma ehliyetine sahip olmalarıdır.

Çünkü onlardan her biri, diğerinin vekili ve diğerini vekil tayin etmiş sayılır.

2- Üzerinde akid yapılan.

Bu da nakdi para veya başka bir şey olup akidden önce birbirine karıştırılmış ve artık birbirinden ayırt edilemeyecek duruma gelmiş olmasıdır. Veya bir arada toplanmış bir mal olmasıdır.

3- Siga.

Bunun da şartına gelince; herbirinin sermayesine göre kazanç ve zararda ortak olacağı ifade edilerek, ortakların ticaret yapmak üzere birbirlerine izin vermeleridir.

Bunun dışında başka bir şey şart koşulmuşsa akit fasit olur.

Taraflardan her biri dilediği zaman şirketi fesheder. Yine birinin ölümü veya delirmesi hallinde şirket kendiliğinden fesh olunur. [6]

--------------------------------------------------------------------------------

[1] Ebu Davud, 3383.

[2] Kadı Ebu Şuca?, Ğayet?ül-İhtisar ve Şerhi , Ravza Yayınları: 333-334.

[3] Kadı Ebu Şuca?, Ğayet?ül-İhtisar ve Şerhi , Ravza Yayınları: 334.

[4] Kadı Ebu Şuca?, Ğayet?ül-İhtisar ve Şerhi , Ravza Yayınları: 334.

[5] Kadı Ebu Şuca?, Ğayet?ül-İhtisar ve Şerhi , Ravza Yayınları: 334.

[6] Kadı Ebu Şuca?, Ğayet?ül-İhtisar ve Şerhi , Ravza Yayınları: 335.

Şirket (Ortaklık)

DELİLLİ ŞAFİ İLMİHALİ

MollaCami.Com

İçerik

Sayfalar

Sözlükler

Forumlar