Kitaplar | Yazarlar | İlmihal | Sohbetler | Hutbeler
Bayram Namazları
Her iki bayram namazı da sünnet-i müekkededir. Bu namazlar ikişer rekat olarak kılınır.
Birinci rekatta ihram tekbirinden ayrı yedi defa tekbir alınır. İkinci rekatta kalkış tekbirinden ayrı beş tekbir getirilir.
Bayram namazlarının meşru olmasının delili:
Ebu Said el Hudri (r.a) şöyle der:
"Hz. Peygamber kurban bayramı ile fıtır (ramazan) bayramı günlerinde mescide çıkardı. Orada önce namaza başlardı. Namazı kıldırıp selam verince cemaatle namaz kıldırdıkları yerde otururken ayağa kalkar ve insanlara karşı dönerdi. Eğer bir orduyu Allah yolunda cihad için göndermek ihtiyacı olsaydı bunu insanlara söyler ve başka bir şey emretmek istiyorsa emrederdi. Hutbesinde ´Sadaka verin, sadaka verin, sadaka verin´ buyurur, daha sonra mescidden çıkardı." [1]
Bu namazların ikişer rekat olduğunu Hz. Ömer şöyle rivayet etmiştir:
"Ramazan ve kurban bayramlarının namazları ikişer rekattır." [2]
Bayramlardan önce namaz kılınır daha sonra hutbe okunur. Bunun delili İbni Abbas (r.a)´in rivayet ettiği şu hadistir:
"Ramazan ve kurban bayramı gününde Peygamber (s.a.v) ile beraber namaza gittim. Önce namaz kıdırdı, sonra hutbe okudu." [3]
Bayram namazı iki rekattır. Bu rekatların birincisinde yedi, ikincisinde beş tekbir getirilir.
Bayram namazlarındaki tekbirlerin delili şu hadis-i şeriftir:
Amr. bin Avf el Müzeni şöyle rivayet etmiştir;
"Hz. Peygamber bayram namazlarında, birinci rekatta fatihayı okumadan önce yedi, ikinci rekatta fatihayı okumadan önce, beş tekbir aldı." [4]
Bayram namazının kılmışı: Niyet getirilerek iftitah tekbirinden sonra veccchlu duası okunur, daha sonra tekbirle başlanır. Tekbirler arasında şu zikirin okunması efdaldir:
"Sübhanailahi vel hamdüliilahi veîa ilahe illalahu valîahu ekber." Tekbirler bittikten sonra Euzu besmele çekerek fatiha ve bir sure okunur sonra rükua gidilir. Diğer rekatta aynısı yapılır.
Bayram namazının vakti: Bayramın birinci günü güneşin doğuşu ile başlar, öğleye yakın zamana kadar devam eder. Bunun delili Ber´a bin Azib (r.a.)´dan gelen şu rivayettir:
Resulullah (s.a.v.) bayram hutbesini okurken şöyle buyurduğunu işittim. "Bu günümüzde yapmaya ilk başlayacağımız şey namaz kılmaktırtır" [5] Gün fecrin doğmasıyla başlar Vakit de, güneş doğmadan önce sabah namazına ve öğleden sonra da öğlen namazının kılınmasına aittir. Bunun için bayram namazının kılınması için müsait vakit güneşin doğmasından itibaren öğleye kadar bulunan vakittir.
Bayram hutbesi: Her iki bayram namazından sonra iki hutbe okumak sünnettir. Bu hutbelerin keyfiyetlerini şöylece özetleyebiliriz.
1- Her iki hutbenini bayram namazından sonra yani cuma hutbesinin tam tersine bir usulle okunması. Cuma namazı hutbesi bilindiği gibi namazdan önce okunur. Bayram namazında ise ifade ettiğimiz gibi bayram namazı kılındıktan sonra okunur.
2- Cuma namazının her iki hutbesinde rükün ve sünnetler bayram hutbelerinde de geçerlidir.
3- Bayram hutbelerinde birinci hutbenin başında dokuz, ikinci hutbede yedi tekbir alınması sünnettir.
Bayram namazlarından sonra iki hutbe okunur. Birinci hutbede dokuz, ikinci hutbede yedi tekbir getirüir. Bu bayramların gecesinde, güneşin batmasından itibaren imam bayram namazının lahrim tekbirini getirinceye kadar tekbirler getirilir.
Kurban bayramında arefe günü sabahından en son teşrik gününün (bayramın 4. gününün) ikindi vaktine kadar tekbirler getirilir.
Bayram namazından sonra iki hutbe okunur. Bu hutbelerin rükünleri yukarıda ifade ettiğimiz gibi cuma hutbelesindeki rükünler gibidir. Yalnız metinde ifade edildiği gibi, birinci hutbeye başlanmadan dokuz, ikinci hutbeye de yine başlanmadan yedi tekbir getirilir.
Bunun da delili Ubeydullah b. Abdullah b. Utbe b. Mesud´dan şöyle rivayet edilmiştir: "Birinci hutbeye peşpeşe dokuz tekbirle ikinci hutbeye ise peşpeşe yedi tekbirle başlamak sünnettir." [6]
Her iki bayramın akşamından sabahına kadar yani Bayram namazı kılınana kadar evde, yollarda, camide ve çarşıda yüksek sesle tekbirler getirmek sünnettir.
Ayrıca Kurban bayramında ise arefe sabahından teşrik günleri yani kurban bayramının dördüncü günü ikindi namazının son vaktine kadar tekbir getirmek de sünnettir. Yalnız Hac ibadetiyle meşgul olan hacılar arefe günü ve bayram gecesinde tekbir yerine telbiye getirirler.
Bu tekbirlerin delili olarak, Hz. Ali ve Ammar (r.anhuma) şöyle demişler: "Peygamber (s.a.v) arefe günü sabah namazından itibaren tekbir getirmeye başlar, Bayramın dördüncü günü ikindi namazından sonra keserdi." [7]
Bayram Namazları İçin Bazı Önemli Bilgiler
Ramazan ve Kurban Bayramı´nın ilk günü güneş doğduktan sonra vakti girer ve öğle namazına yaklaşık olarak 15-20 dakika kalınca biter. Güneş doğup bir mızrak boyu kadar yükselince kılınması daha faziletlidir.
Bayram namazı miikekked sünnetlerdendir. Cemaatla kılınması daha sevaptır. Mukim, yolcu, hür, köle, erkek ve kadın herkese sünnettir.
Bayram namazı iki rek´attır. Ezan ve kamet getirilmez. Namaza başa-lanacağı zaman müezzinin :
"Essalatu camia." demesi sünnettir.
Bayram namazına niyet edilip ihram tekbiri alındıktan sonra iftitah duası okunur. Sonra 7 defa aralıklı tekbir alınır. Her tekbir almışında ellerin kulaklara kadar kaldırılıp bağlanması sünnettir. Her iki tekbir arasında,
"Sübhanallahi welhamdu îilîahi we ,îâ ilahe illaîlahu wellahu ekber" zikrini okumak sünnettir.
Tekbirlerden sonra Eûzu besmele çekilip Fatiha ve zammı sure okunur. Rüku, i´tidal ve secdeler yapıldıktan sonra ikinci rek´ate kalkılır. Önce 5 defa tekbir alınır. Birinci rek^atte olduğu gibi eller kaldırılıp bağlanır ve yukarıdaki zikir okunur. Tekbirlerden sonra Fatiha ve sure ya da ayetler okunur ve ikinci rek´at de tamamlanır.
Tekbirler unutulup fatiha okumaya başlandıktan sonra hatırlanırsa yapılacak bir şey yoktur. Namazın sonunda da secde edilmez. İmam bilerek tekbir almaz veya unutursa* cemaatın da tekbir almaması gerekir.
Fatihadan sonra birinci rek´atte "Sebbihisme rabbike´l-âla", ikinci rek´atta da "Hel etâke hadisü´l-ğâşiyeti" suresinin okunması sünnettir.
Fatiha, sure ve tekbirler açıktan okunur.
Bayram namazı cemaatla kılındığında imamın namazdan sonra iki hutbe okuması sünnettir. Bu hutbelerin rükünleri ve sünnetleri diğer hutbele-rinki gibidir. İmamın birinci hutbenin başında 9, ikinci hutbenin başında 7 tekbir alması sünnettir. Bunun keyfiyeti ifade edilmiştir. Tekbirler ardarda alınır.
Ramazan bayramı hutbesinde fi tır sadakası hükümleri, Kurban bayramı hutbesinde kurban hükümleri anlatılır.
Bayram günü namaza gitmeden önce gusül etmek sünnetir. Yapılmazsa namazdan sonra yapılması da uygundur.
Bayram günlerinde güzel koku sürünmek, en iyi elbiseyi giymek, bayram namazına en uzun yoldan gidip kısa bir yoldan dönmek, Ramazan bayramı namazına gitmeden önce hafif bir şey yemek, mümkünse 3 veya beş hurma yemek, kurban bayramında ise bayram namazından sonraya kadar bir şey yememek sünnettir.
Kurban bayramı namazını biraz erken, ramazan bayramı namazını bunun aksine biraz geciktirmek sünnettir.
Kurban bayramının arafe günü sabah namazından itibaren bayramın dördüncü günü ikindi namazına kadar farz ve nafile her namazdan sonra tekbir getirmek sünnettir.
Hac ibadetiyle meşgul olanlar da bayramın ilk günü öğle namazından itibaren bu tekbirleri alır. Daha önceki zamanlar ise "Lebbeyk" duasıyla meşgul olunmalıdır.
Hac ibadetiyle meşgul olanlar hariç, her iki bayramın akşamından itibaren bayram namazına başlanıncaya kadar herkesin evde, çarşıda, sokaklarda ve her yerde seslice bol bol tekbir getirmesi sünnettir.
Tekbir şöyledir:
"Allahu ckber. Allahu ekber. Allahu ekber. Lâ ilahe illaliahu wallahu ekber. AUahu ekber we liîiahil hamd".
Mü´minlerin bayramlaşması, tebrikleşmesi ve tokalaşması sünnettir. Ancak birbirine namahrem olan erkekler ile kadınların tokalaşması her zaman olduğu gibi bayramda da haramdır
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Bulum, 913, Mushm, 889.
[2] FıUml ıslamı \e Edtllenıhu t 2 .sah 370 (Ncsaı)
[3] Bulun ı,932.
[4] Tınmu, 536.
[5] Buharı, 908.
[6] Beyhaki, 31299
[7] Hakim, 1/299
Eserin yazarı: Kadı Ebu Şuca Eser: DELİLLİ ŞAFİ İLMİHALİ