Kitaplar | Yazarlar | İlmihal | Sohbetler | Hutbeler

TEMİZLEME YOLLARINDAN İSTİHALEDE FIKHÎ ÖLÇÜ

Her mü'min, yiyip içtiği gıda maddelerini temiz tutmakla; necis sayılan şeylerden sakınmakla mükellef tutulmuştur. Gösterilen azamî dikkate rağmen ve elinde olmayacak şekilde bazı eşyanın kirlendiği veya "necis" sayılacak hâle geldiği müşâhede olunur. Pis hâle gelen şeyler, arıtma yollarından biri ile temizlenecek olursa kullanılabilecek hâle gelmiş olur ve israf önlenir. İstimali mümkün olmasa bile temizlenmiş olur. Biz, bu usullerden bazı örnekler vermek istiyoruz.
a) Şarabın sirkeye dönüşmesi ile temiz olması:
Şarabı mayalayan bakteriler, sirke mayası ile mâhiyetini değiştirince, yani şarap sirke hâline gelince "necıVliği taharete, kullanılmasındaki haramlık "helâl"a dönüşmüş olur.
Bu hususta ince noktalar ve farklı durumlar vardır. Onlara dikkat göstermek gerekir. Şöyle ki: Şarapla yoğurulmuş bir hamurdan yapılan ekmek, yıkanmakla veya lokma lokma bölüp üzerine sirke dökmekle temiz olmaz.

Bir kap içinde sıkılmış üzüm suyu bulunsa, bir köpek ondan içmiş olsa, o şıra köpeğin salyası ile necis hâle gelmiş olur. Bu şekilde pislenmiş bir şıra, sirke hâline döndürelecek olsa yenilmesi "helâl" olmaz. Sirke olması başka bir işlem, yenilmesindeki haramlık başka bir cihet olmaktadır. Mâhiyeti sirke olarak değişmekte ise de köpeğin salyası ile olan pislilik hâli devam etmektedir. Bu sebeple kullanılması helâl değildir*1*.
b) Pislenmiş bir yağın sabun yapılması ile temizlenmesi:
Herhangi bir şekilde kirlenmiş ve pis bir mâhiyet alrnşı zeytin yağı, sabun yapılmakla kimyevi bir değişikliğe uğrar ve temiz olur. Çünkü ortada yağ diye bir şey kalmamakta ve sabun hâline dönüşmektedir.
c) Tuz hâline gelmekle temiz olma:
MEMLAH adı verilen "tuzla" ya ölü veya diri hâlde düşen domuz veya merkep, tuz hâline gelince temiz olur ve yenilmesi helâl olur^.
d) Yanıp kül hâline gelmekle temizleşme:
Bir yığın gübre yanarak kül hâline gelmekle temiz olur. Soğuk iklimli memleketlerde gerek koyun kemresi gerekse sığır gübresi yakacak olarak kullanılmaktadır. Bunların pis olan mâhiyetleri, yanmak suretiyle başka bir hâle, "kül"e dönüştüğünden dolayı temiz olur.
Bahsi geçen değişikliklere "istihâle" adı verilmektedir. Bu kelime, bir hâlden diğer bir hâle dönüşme, mâhiyet değişmesi, kimyevi terkibinde meydana gelen başkalaşım gibi manâlar ifade etmektedir. Aslı itibariyle pis olan veya sonradan kirlenmiş hâle gelen maddeler farklı şeyler olunca istihalelerinde değişik usuller uygulanmaktadır.
Mahiyetinde değişme olmayan necis maddelerin temiz olması mümkün değildir. Pis bir buğday öğütülmekle veya unundan ekmek yapmakla; murdar bir susamdan yağ çıkarmakla temiz olmaz. Çünkü bunlarda kimyevi bir mâhiyet değişikliği olmamaktadır.


(1) Fetâvâ-ı «indiye c. 1 s. 46
(2) Büyük İslâm İlmihâli, taharetle ilgili bölüm, madde 96/8


Eserin yazarı: Mehmed Emre Eser: Müslümanca yasama sanati 3

  • Yeni Ekle
Yorumlar (0)

Müslümanca yasama sanati 3

MollaCami.Com

İçerik

Sayfalar

Sözlükler

Forumlar