Kitaplar | Yazarlar | İlmihal | Sohbetler | Hutbeler
FARZ NAMAZ İÇİN KAMET GETİRİLEN BİR CAMİDE DAHA ÖNCE KENDİ BAŞINA NAMAZA DURMUŞ OLAN KİMSE NASIL HAREKET EDECEKTİR?
A) Cemâatle namaz kılman bir camide, daha önce kendi başına farz namaza başlamış bulunan bir kimse, cemâat toplanmış ve imam da iftitah tekbirini almış hâlde iken, henüz secdeye varmamış ise, namazı olduğu yerde kesip imama uyar. Bu uygulama, cemâat sevabını kazanabilmek için yapılmakta ve bir mecsidi daha elverişli bir hâle getirmek için yıkıp genişletmeye benzemektedir. Kıldığı rekat tamamlanamadığına göre onu bırakmakta bir mahzur da yoktur.
Başladığı rek'ati secde ile tamamlamış ise şöyle hareket eder:
a) Cemâatle kılınacak namaz öğle, ikindi veya yatsı namazları gibi dört rek'atli bir namaz ise, bir rek'at daha kılıp ikiye tamamlar. Kâdeyi ve tehiyyatı ikmâl edip selâm verir. Daha sonra farz kılıcı olarak namaza niyyet edip imama uyar. Kendi başına kıldığı iki rek'at nâfile olun
b) Kendi başına kıldığı namazın üçüncü rek'atini secde ile kayıt
lamış ise namazını dörde tamamlar. Selâm verdikten sonra takip edilecek iki yol vardır: Cemâatle kılınmakta olan namaz öğle veya yatsı namazı ise, dilerse nâfile niyeti ile imama uyabilir ve cemâat sevabına nâil olur. Afdal olan cihet de budur. Cemâatle kılınmakta olan namaz ikindinin farzı ise, bu namazı kendi başına kıldığına göre ve ikindinin farzının edâ ettikten sonra nâfile kılmak mekruh olduğundan, imama uyarak nâfile kalımaz.
c) Kendi başına' kıldığı namazın iki rek'atini tamalayıp ayağa kalkmış ve fakat secdeye varmamış ise, o sırada kamet getirilmeye başlanmışsa ayakta selâm verip kendi namazını keser veya oturarak
selâm verip farz niyyeti ile imama uyar. Kılmış bulunduğu iki rekfat fasit olmayıp nafileye dönüşmüş olur.
d) Kıldığı namaz sabah veya akşam namazı gibi dört rek'atli olmayan bir namaz ise, kendi namazının birinci rek'atini secde ile ta
mamlayan bu kimse, hemen selâm verip imama uyar. Burada dört rek'atli bir namazdan farklı olarak hareket edilmesinin sebebi şudur: Şâyet o rek'atı ikiyi tamamlayacak olsa kendi namazı farz olarak tamamlanmış olmaktadır. Sabah namazının farzından sonra nâfile kılmak câiz olmadığından, nâfile niyyeti ile imama da uyamaz ve cemâat sevabını kaçırmış olur. Bunu önlemek ve sabah namazını cemâatle kılabilmek için o rek'ati selâmla kesip imama uyar.
Başladığı namaz akşam namazı olması hâlinde, sabah namazında yaptığı gibi, kendi namazını selâm vererek kese? ve imama uyar. Böyle yapmayacak olursa cemâatle namaz kılma fırsatı kaçmış olur. Çünkü iki rek'at kılınınca akşam namazının ekserisi edâ edilmiş olurdu. Geri kalan tek rek'atte nâfile niyyeti ile imama uymak, sabah namazında olduğu gibi, memnudur.
B) Münferiden nâfile namaza başlayan kimsenin bulunduğu yerde kamet getirilip cemâatle namaza başlanması hâlinde, o nafileyi iki
rek'ate tamamlayıp selâm vermedikçe, namazı kesemez. Bu hükümden orada kılınan cenaze namazı müstesnadır.
Bu takdirde kıldığı nafileyi olduğu yerde keser ve imama uyar. Çünkü cenaze namazının yerini tutacak bir namaz yoktur. Bıraktığı nafileyi daha sonra kaza eder.
C) Kişi cuma namazının sünnetine başlamış hâlde iken hatip minbere çıkıp hutbe irat etmeye başlasa iki rek'at kılıp oturur ve
tehiyyâtı okuyarak selâm verir. Hutbeyi dinleyip cumanın farzını edâ ettikten sonra bu sünneti dört rek'at olarak kılar.
Bu kimse öğle namazının sünnetine başladığından öğlenin farzı için kamet getirilse, iki rek'at kılıp oturur ve tehiyyâtı okuyarak selâm verir. Bunu takiben imama uyarak farzı edâ eder. Daha sonra bu sünneti dört rek'at olarak kılar. Evvelce kıldığı iki rek'at, başlı başına nâfile olur. Son sünneti ayrıca kliması gerekir.
D) İkindi namazının sünnet-i gayr-i müekkedesi, ikindinin farzı için kamet getirilmesi sebebiyle, iki rek'atte kesilmiş olursa bununla yetinilir. İkindi namazının farzını edadan sonra kaza edilemez. Bu durum yatsı namazında vaki olur ise, farzdan sonra o sünneti kaza etmeye bir engel yoktur. İkindininin sünnetini kılamamak, gayr-i müekkede olmasından değil, kerahet vaktinin girmiş olması sebebiyledir. Yatsı namazında böyle bir engel bulunmadığmdan kaza edilebilir(1).
(1) Nimetül-İslâm (Kitâbüs-salât) s. 470-476 (ya bakınız).