Kitaplar | Yazarlar | İlmihal | Sohbetler | Hutbeler
TESBİH NAMAZININ EDASINDA DİKKATE ALINACAK ÖLÇÜLER
Bir müslüman, eda ettiği farzlarla borcunu öder, nafilelerle derecesesini yekseltmiş olur. Bu söz, nafilelerin farzlardan üstün olduğu iddiası ile söylenmiş değildir."Hiçbir mecburiyeti olmadığı ve yapmadığı takdirde sorumluluğu bulunmadığ hâlde, kendi arzusu ile nâfile ibâdete yönelen kulun yaptığı ibâdet, derecesinin yükselmesine vesile olur" demektir.
a) Tesbih namazının meşruiyeti:
Tabiinden ve Abdullah bin Abbâs'm kölesi bulunan İkrime'nin rivayet ettiği hadis-i şerifle sabittir. Resûl-i Ekrem (s.a.v), Amcası Hz. Abbâs'a "Ey amcam! Sana on haslet haber vererek ikram etmiş olayım ki, onu edâ ettiği zaman günâhınım evveli ve âhiri, yenisi ve eskisi, hata yolu ile ve kasden yapılanı, küçüğü ve büyüğü gizlisi ve aşikârı yarlığanır"(1) buyurmuştur.
b) Tesbih namazının rek'atleri ve okunacak tesbihler: İzahına çalıştığımız bu namaz, dört rek'atli bir nâfile olup, her rek'atte yetmişbeş defa "Sübhânellâhi, velhamdü lillâhî ve lâilâhe iliallâhü vallâhi! ekber" teşbihini okumak suretiyle kılınır. Böylece dört rek'atta üçyüz tesbih okunmuş olur. bu teşbihlerin mahalleri ve sayıları şöyledir;
Kırâete başlamadan önce 15
Fâtiha ve sûre okunduktan sonra 10
Rukûda rükû teşbihleri okunduktan sonra10
Rukûdan kalkıldığı zaman 10
Secdede, secde teşbihlerinden sonra 10
Birinci secdeden başını kaldırdığı celse hâlinde iken 10
İkinci secdede 10
c) Tesbih namazının kılınış keyfiyeti:
Bu namaz, bir veya iki selâmla kılınabilir. Namaz içinde sehiv secdesini gerektiren bir hata vâki olursa, o secdeler yapılırken bu teşbihleri okumak icap etmez .
d) Bu namazda okunacak sûreler:
Abdullah bin Abbas (r. anhümâ) ya "Bu namazda okunacak sûreler için bir bilgin (ve duygun) var mı?" diye sorulmuş. O da Tekâsür, Asır Kâfirûn ve İhlâs sûrelerini söylemiştir^.
e) Bu namaz hangi zamanlarda kılınmalıdır:
Tesbih namazı her zaman kılınabilir. Bu hususta gaflet ve tembellik göstermemek müstehabtır^. Hiç olmazsa haftada veya ayda bir kılınmalıdır. Bu mümkün olmuyorsa, ömründe bir defa olsun kılmalıdır.
f) Tesbih namazının cemâatle kılınması mekruh olur mu:
Teravih namazının dışında kalan nafilelerin cemâatle kılınmasının mekruh olacağını söyleyen fıkıh âlimleri, "alâ sebıTit-tedhaî"(7) kayd-i ihtirâzi ile kerahetten behsetmektedirler. Bu ifâde "dâvetieşme, birbirine haber vererek cemâati çoğatma veya ezan okuma" şeklinde izah ve tefsir edilmektedir. Dâvetieşme olmazsa ve ezan okuma yoluna gidilmezse nafilelerde imama uymanın mekruh olmayacağı; dâvetieşme olursa, kılınan nafilenin kerahetle câiz olacağı ifade edilmiştir^.
Müteahhirîn âlimleri, "alâ sebliPit-tedâi" ifadesini ezan ve ikâmetle tefsir etmişlerdir. Nâfile namazlarda ezan ve ikamet mekruhtur. Böyle olmazsa mescidde bulunan birkaç kişinin tesbih namazını cemâatle kılmasının mekruh olmayacağı Bahr-i râik'ta açıklanmış bulu nmaktadır(9).
(1) Nimet'ül-İslâm "Kitâb'üs-Salât" s. 382-383
(2) , (3) Rükû ve secde teşbihleri bu sayıya dahil değildir. Onlar ayrıca okunacaktır.
(4) Büyük İslâm ilmihâli, namazla ilgili bölüm madde: 401/10
(5) İbni Âbidin c. 1 s. 643
(6) Nimet'ül-İsiâm, "Kitâb'üs-Salât" s.384
(7) Manâsı: Dâvetieşme, birbirine haber vererek cemâati çoğaltma.
(8) Nimet'ûl-İslâm "Kitâb'üs-Salât" s.391 (27 nolu hâşiye (ye bakınız).
(9) Dürer haşiyesi Abdül-Halim c. 1 s. 82