Kitaplar | Yazarlar | İlmihal | Sohbetler | Hutbeler

MUTEZİLENİN İDDİALARI

Tarihe Mihnet: Sınama adiyle geçen bu mes'eleyi başlatan madem ki, Halife Me'mun'dur, Kur'an mahlûk mu, değil mi konusunu ortaya atarak İmam Ahmed'i de kendi dediği gibi dedirtmeğe çalışmıştır. Öyleyse Me'mun'un dediği nedir, sapık fırkalar ve ulema ne demişlerdir? Onları bilelim.

Rivayete göre ilk defa: Kur'an mahlûktur diyen Emeviler devrinde Ca'd b. Dirhem olmuştur. Bundan dolayı Halid b. Abdullah Kasri onu kurban bayramında Kûfe'de öldürmüştür. Bayram günü sabahı eli kolu bağlı olarak onu meydana getirdi, bayram namazını kılıp hutbeyi irad etti ve hutbenin sonunda şunları söyledi:

— "Gidiniz, kurbanınızı kesiniz, Allah kabul etsin. Ben de Ca'd b. Dirhem'i kurban edeceğim. Çünki o: Allah Musa ile söyleşmedi, Allah İbrahim'i dost edinmedi, diyor. Allah onun dediğinden ne yücedir." Bundan sonra minberden indi ve onu öldürdü. "(95)
Cehm b. Safvân da buna benzer sözler söylemiştir. O, Allah'tan (kelâm) sıfatını nefî etmiş, Havâdise ve sıfatlarına muhalif olması gerekiyor diye bundan tenzih etmiş, böylece Kur'an mahlûktur, kadîm değildir diye hükmünü vermiştir.

Mutezile'ye gelince: Maâni sıfatlarını nefî ettiler, sonra daha mübalağaya kaçtılar. Allah'ın mütekellim olmasını inkâr ettiler, Kur'an-ı Kerim'de, Allah Teala'nın Musa ile konuştuğunu beyan eden ayeti tevil ederek Allah ağaçta kelâmı halketti manasına aldılar. Onlar, Allah Teâlâ' herşeyi yarattığı gibi, kelâmı da yaratır, derler. İşte davalarını bu inanç üzerine kurdular ve Kur'an Allah'ın mahlûkudur dediler.

Mutezile, Abbasiler devrinde Kur'an'ın mahlûk olduğu konusuna şiddetle taraftar çıktılar ve çok sarıldılar. Bu konuda, az da olsa, bazı fakihler onlara katıldılar. Bişir b. Gıyâs Merîsi bu konuda ısrar edenlerdendi. Ebû Hanife'nin talebesi olan İmam Ebû Yusuf onun hocasıydı, onu bundan nehyetti, vazgeçirmeye çalıştı, fakat o vazgeçmedi. Bunun üzerine Ebû Yusuf onu dersinden kovdu.

Harun Reşid devrinde Mutezile işi daha da azıttı, çok ileri gittiler, insanları bu inanca davet etmeye başladılar. Fakat Harun Reşid akaid mes'elelerini kurcalamaya taraftar değildi. Filozofların sözüne bakarak bunda münakaşa edilmesinden yana değildi. Onun için Mutezile bu konuya fazla dalmak cesaretini gösteremedi. Hattâ Reşid'in bu kanaattaki münakaşacı Mutezile'den bir kısmını hapis ettiği söylenir. Bişir b. Gıyas'ın Kur'an mahlûktur sözü kendisine ulaşınca: Eğer bu herif elime geçer, onu yakalarsam, öldürürüm demiştir. Reşid'in halifeliği müddetince Bişir, gizlenmiş, meydana çıkmamıştır.

______

(95) Serhul-Uyûn, s. 186.

Eserin yazarı: Osman Keskinoğlu Eser: Kuranı Kerim Bilgileri

  • Yeni Ekle
Yorumlar (0)

Kuranı Kerim Bilgileri

MollaCami.Com

İçerik

Sayfalar

Sözlükler

Forumlar