Kitaplar | Yazarlar | İlmihal | Sohbetler | Hutbeler

7) Sağlam İman ve Allah’a Güvenip Dayanmak

Bu bölümdeki yedi ayet ve onbir hadîs-i şerîften; Müslümanların Allah ve Rasûlü (s.a.v.)’in doğru söylediklerine inanıp ona göre yaşadıkları takdirde bu durumunun Allah’a olan teslimiyetlerini artırdığını, Allah bize yeter diyen mü’minlere Allah’ın ikram ve nimetler vereceğini, sadece ölümsüz olan ve devamlı diri olan Allah’a güvenip dayanma gerektiğini, bir işe azmedince sadece Allah’a güvenmek gerektiğini, Allah’a güvenene Allah’ın kâfi olduğunu, gerçek mü’minlerin sadece Rablerine güvenip dayandıklarını, büyü yapıp yaptırmayan, uğursuzluğa inanmayan ve sadece Rablerine güvenenlerin hesapsız, azapsız cennete gireceklerini, Rasûlullah (s.a.v.)’in dualarında hep Allah’a güvenip sığındığını, İbrahim (a.s.)’ın ateşe atıldığında Allah bana yeter O ne güzel vekildir dediğini, cennete girecek nice insanların kuşlar gibi tevekkül sahibi olmalarından dolayı cenneti kazandıklarını, Allah’a tevekkül edilirse O’nun her zaman ve her yerde tevekkül edenleri koruyacağını, kuşlar gibi tevekkül sahibi olmamız istendiğini, dualarımızda da Allah’a güvenip dayanmamız gerektiğini, belki de rızık sebebimizin aile ve akraba içerisinden başka kimseler olduğunu öğreneceğiz. [1]



“Mü’minler, düşman bölüklerini gördüler mi; “İşte bu Allah ve peygamberinin bize vâdettiğidir, Allah ve peygamberi doğru söylemiştir” dediler. Bu onların inançlarını ve teslim oluşlarını artırmıştır.” (Ahzâb: 33/22)

“O inananlar ki, başka insanlar tarafından “Bakın size karşı bir ordu toplanmış, onlardan korkun ve korunun” denince bu söz onların imanını artırdı ve “Allah bize yeter, O ne güzel vekildir” diye cevap verdiler.” (Âl-i İmrân: 3/173)

“Öyleyse, hep diri olup, hiç ölmeyecek Rabbine güvenip dayan.” (Furkân: 25/58)

“İnananlar, sadece Allah’a güvenip dayanmalıdırlar.” (İbrahim: 14/11)

“Sonra bir hareket şekline karar verince de, Allah’a güven.” (Âl-i İmrân: 3/159)

“Kim Allah’a güvenip dayanırsa, Allah ona yeter.” (Talâk: 65/3)

“Gerçek mü’minler o kimselerdir ki, her ne zaman Allah’tan söz edilse, kalpleri korkuyla titrer ve kendilerine, her ne zaman O’nun ayetleri ulaştırılsa, imanları artar ve Rablerine daima güvenip, dayanırlar.” (Enfâl: 8/2)



75. Abdullah İbni Abbas radıyallahu anhümâ’dan rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

“(Geçmiş) ümmetler bana gösterildi. Peygamber gördüm, yanında üç–beş kişilik küçük bir grup vardı. Peygamber gördüm, yanında bir iki kişi bulunuyordu. Ve peygamber gördüm, yanında kimsecikler yoktu. Bu arada önüme büyük bir kalabalık çıktı. Kendi ümmetim sandım. Bana ‘Bunlar Mûsâ’nın ümmetidir, sen ufka bak!’ dediler. Baktım; (çok) büyük bir karaltı. ‘İşte bunlar senin ümmetindir. İçlerinden hesapsız–azabsız cennete girecek yetmiş bin kişi vardır’ dediler.”

(İbni Abbas diyor ki) Söz buraya gelince Peygamber aleyhisselâm kalkıp evine gitti. Oradaki sahâbîler bu hesapsız–azabsız cennete girecek yetmiş bin kişinin kimler olabileceği hakkında konuşmaya başladılar: Kimileri, “Bunlar peygamberin sohbetinde bulunanlar olmalıdır” derken, kimileri, “Bunlar İslâm geldikten sonra doğup, şirki tanımamış olanlardır” dediler. Daha başka birçok görüş ileri sürenler oldu.

Onlar bu meseleyi tartışırken Peygamber aleyhisselâm çıkageldi.

– “Ne hakkında konuşuyorsunuz?” diye sordu.

– Hesapsız–azabsız cennete gireceklerin kim oldukları hakkında konuşuyoruz, dediler.

Bunun üzerine Nebi sallallahu aleyhi ve sellem:

– “Onlar büyü yapmayan, yaptırmayan, uğursuzluğa inanmayan ve Rablerine güvenenlerdir” buyurdu.

Ukkâşe İbni Mihsan yerinden fırladı ve:

– Beni de onlardan kılması için Allah’a dua et (Yâ Resûlallah)! dedi.

Peygamber aleyhisselâm da:

– “Sen onlardansın!” buyurdu. Sonra bir başka kişi daha kalktı ve:

– Beni de onlardan kılması için dua buyur, dedi.

Peygamber aleyhisselâm bu defa:

– “Fırsatı değerlendirmekte Ukkâşe senden önce davrandı” buyurdu.[2]



* Peygamberimiz (s.a.v.)’e ilâhî vahyin dışında da bazı şeyler bildirildiği beyan edilen bu hadiste Allah’a tam güven tevekkülün aslı bildirilmektedir. Bu da büyü ve sihir dediğimiz bazı tılsımlı ifade ve şekillerle hastalık ve şerlerden korunmayı zannetmektir. Bu da Allah’a tevekkül inancına ters düşer. Gerçekten Allah’a tam güvenen müslümanı Allah; gerçek imana kavuşturur ve bu tip asılsız endişe ve korkuların, stres ve bunalımından kurtarır ve böylece kişi Allah’ın kaza ve kaderinin önüne geçilebileceği inancına saplanmaz ve bu davranışlara başvurmaz. İnsanların kuşların hareketlerinden ve benzeri şeylerden uğursuzluk çıkarmaları gibi adetlerin hiç birisi İslâm’da yoktur. Bu konuda söylenenlerin hepsi bâtıl ve hurâfe olup boş şeylerdir. Müslümanın şifa ayetlerini ve Kur’ân’dan bazı bölümlerini okumak suretiyle tedavi olması metodu meşru olup bu konu hakkında hadis kitaplarının dua ve zikirler bölümüne bakılabilir.

Rasûlullah (s.a.v.)’in eğitim metoduna bir örnek de hadisin sonundaki Ukkâşe senden evvel davrandı sözüdür. Çünkü Rasûlullah (s.a.v) müslümanlardan hiç kimseyi kırmayı sevmez ve onların hoşlanmayacağı ifadeyi de kullanmazdı. [3]



76. Yine Abdullah İbni Abbas radıyalluha anhümâ’dan rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle söylemeyi itiyat edinmişti:

“Allah’ım! Sana teslim oldum, ben sana inandım, sana dayandım. Yüzümü gönlümü sana çevirdim, senin yardımınla düşmanlara karşı mücâdele ettim.

Allah’ım! Beni saptırmandan yine sana, senin büyüklüğüne sığınırım, –ki senden başka ilah yoktur–. Ölmeyecek diri yalnız sensin. Cinler ve insanlar ise, hep ölümlüdürler!”[4]



77. Yine Abdullah İbni Abbas radıyallahu anhümâ şöyle dedi:

“Allah bize yeter, o ne güzel vekildir” sözünü, ateşe atıldığında İbrahim aleyhisselâm söylemiştir. Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem de bu sözü “Müşrikler size karşı toplandılar, başınızın çaresine bakınız!” dediklerinde söylemiştir. Nitekim bu haber müslümanların imanını arttırmıştı ve onlar hep birlikte “Allah bize yeter, o ne güzel vekildir” demişlerdi.

v Buhârî’nin Abdullah İbni Abbas radıyallahu anhümâ’dan naklettiği bir başka rivayette Abdullah şöyle demiştir:

“Ateşe atıldığı zaman İbrahim aleyhisselâm’ın son sözü:

“Allah bana yeter, o ne güzel vekildir” demek olmuştur.[5]



* Bu hadîs-i şerîfte de İbrahim (as) ve Muhammed (as)’ın tevekkül konusundaki örneklikleri gözler önüne serilmiştir. Çünkü tüm peygamberler biz müslümanlar için en güzel örneklerdir. Bunun için bkz. (Ahzâb: 33/21; Mümtahine: 60/4-6.) [6]



78. Ebû Hüreyre radıyallahu anh’den rivayet edildiğine göre Nebî sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

“Cennete girecek bir kısım insanlar vardır ki, onların kalpleri kuş kalbi gibi (rakîk ve güven içinde)dir.”[7]



* Ölüm tehlikesinin başı sayılabilecek açlık ve gıdasızlık meselesinde kuşlar gibi olup yanına stok yapılmaması konusunda kuşların örnek alınması bize tavsiye ediliyor. Çünkü herkesin rızkını veren Allah’tır. Bu konuda bkz. (Mâide: 5/114; En’âm: 6/151; Yûnus: 10/31; Hûd: 11/6; Ra’d: 13/26; Hıcr: 15/20; Nahl: 16/71; İsra: 17/31; Tâha: 20/132; Ankebût: 29/60; Sebe’: 34/24; Sad: 38/54; Zâriyât: 51/57 58.) [8]



79. Câbir İbni Abdullah radıyallahu anh’den rivayet edildiğine göre o, Nebi sallallahu aleyhi ve sellem ile birlikte Necid taraflarında bir gazvede bulunmuştu. Dönüşte Resûlullah ile birlikteydi. Öğle vakti ağaçlık, çalılık bir vadiye geldiklerinde Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem orada mola vermiş, mücâhidler ağaçlar altında gölgelenmek üzere çevreye dağılmışlardı. Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ise, semure denilen sık yapraklı bir ağaç altında istirahate çekilmiş kılıcını da ağaca asmıştı.

(Câbir dedi ki:) birazcık (uyku) kestirmiştik ki, Resûlullah’ın bizi çağırdığını işittik ve hemen yanına koştuk. Bir de baktık, Resûlullah’ın yanında (müşriklerden) bir bedevi, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

– “Ben uyurken bu bedevi kılıcımı almış, uyandığımda kılıç kınından sıyrılmış vaziyette bunun elindeydi. Bana:

– Seni benim elimden kim koruyup kurtaracak? dedi. Ben de üç defa:

– “Allah” cevabını verdim.

(Câbir diyor ki) Resûlullah adamı cezalandırmamıştı, yanında oturuyordu.[9]

v (Buhârî’deki) bir başka rivayette[10] Câbir radıyallahu anh şöyle demiştir:

Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem ile birlikte zâtü’r–rikâ’ denilen gazvede bulunuyorduk. Gölgeli bir ağaç bulduğumuzda onu Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’e bırakmayı âdet edinmiştik. (Bu defa da öyle yaptık. ) Ancak müşriklerden bir adam gelerek Resûlullah’ın (ağaçta asılı olan) kılıcını alıp çekmiş ve:

– Benden korkuyor musun? diye seslenmiş. Nebi sallallahu aleyhi ve sellem:

– “Hayır” cevabını vermiş. Adam:

– Peki seni benim elimden kim kurtaracak? demiş. Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem de

– “Allah” buyurmuştur.

v Ebû Bekir el–İsmâîlî’nin “Sahîh”inde yer alan bir rivâyette olayın bundan sonraki kısmı şöyle anlatılmaktadır:

Adam:

– Seni benim elimden kim kurtarır? dedi.

Nebi sallallahu aleyhi ve sellem:

– “Allah” cevabını verdi. Bunun üzerine adamın elinden kılıç düştü. Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem kılıcı aldı ve:

– Peki şimdi seni benim elimden kim kurtaracak? buyurdu. Adam:

– İyi bir cezalandırıcı ol! dedi. Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem:

– “Allah’tan başka ilâh olmadığını ve benim Allah’ın elçisi olduğumu kabul ve itiraf eder misin?” dedi.

Adam:

– Hayır, kabul etmem. Ancak seninle çarpışmamaya, seninle savaşacak herhangi bir topluluk içinde bulunmamaya söz veririm, dedi.

Bunun üzerine Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem adamı serbest bıraktı. O da arkadaşlarının yanına döndü ve onlara:

– En hayırlı kişinin yanından geliyorum, dedi.



* Müslüman Allah’a dayanıp güvenmesini bildikten ve uyguladıktan sonra onun hakkından kim gelebilir. Gerçek güç ve kuvvet Allah’a aittir. Allah’ın herşeye gücü yeter. Burada Rasûlullah (s.a.v.)’in bu şahsı cezalandırmaması cezalandırmasından daha fazla etkili olmuş ve kendisini kışkırtan insanlar olan toplumunun yanına vardığında insanların en hayırlısının yanından geliyorum demiştir. Sonra bu kimse kabilesiyle birlikte müslüman olmuştur. Böylece Rasûlullah (s.a.v) insanların müslüman olmaları için her olay ve şarttan yararlanmayı bilmiştir. [11]



80. Ömer İbnü’l–Hattâb radıyalluha anh’den rivayet edildiğine göre “Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’i şöyle buyururken dinledim” demiştir:

“Eğer siz Allah’a gereği gibi güvenseydiniz, (Allah), kuşları doyurduğu gibi sizi de rızıklandırırdı. Kuşlar sabahları kursakları boş olarak çıktıkları halde akşam dolu kursaklarla dönerler.”[12]



81. Ebû Ümâre Berâ İbni Âzib radıyallahu anhümâ’dan rivayet edildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

– “Ey falân! Yatağına yattığında şöyle dua et:

Allah’ım! Kendimi sana teslim ettim. Yüzümü sana çevirdim. İşimi sana ısmarladım, işimde sana güvendim. (Rızânı) isteyerek, (azâbından) korkarak sırtımı sana dayadım, sana sığındım. Sana karşı yine senden başka sığınak yoktur. İndirdiğin kitaba ve gönderdiğin peygambere inandım.

Eğer bu duayı yapıp yattığın gece ölürsen, iman üzere ölürsün, ölmez de sabaha çıkarsan hayra kavuşursun.”[13]

v Buhârî ve Müslim’in Sahîh’lerinde (gösterilen yerlerde) yine Berâ İbni Âzib’den rivayet edildiğine göre Berâ, “Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem bana şöyle buyurdu” demiştir:

– “Yatağına yatacağın zaman, namaz kılmak için abdest alıyor gibi abdest al, sonra sağ tarafına yat ve –yukarıdaki duayı aynen zikrederek– böyle dua et!” Sonra da şunu ilâve etti:

– “En son sözün bu dua olsun!”



82. Ebû Bekir es–Sıddîk, Abdullah İbni Osman İbni Âmir İbni Ömer İbni Kâ’b İbni Sa’d İbni Teym İbni Mürre İbni Kâ’b İbni Lüey İbni Galib el–Kureşî et–Teymî radıyallahu anh’den rivayet edildiğine göre –ki Allah kendilerinden razı olsun, kendisi, babası ve annesi sahâbîdir– o şöyle demiştir:

(Hicret yolculuğunda) biz Resûlullah ile mağaradayken, tepemizde dolaşıp duran müşriklerin ayaklarını gördüm ve:

– Ey Allah’ın elçisi! Eğer şunlardan biri eğilip aşağıya bakacak olsa mutlaka bizi görür, dedim. Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

– “Üçüncüleri Allah olan iki kişiyi sen ne zannediyor (ve haklarında neler düşünüyor)sun, Ebû Bekr?”[14]



83. Asıl adı Hind Binti Ebû Ümeyye Huzeyfe el–Mahzûmiyye olan Ümmü Seleme radıyallahu anhâ’dan rivayet edildiğine göre Nebî sallallahu aleyhi ve sellem evinden çıkacağı zaman şöyle dua ederdi:

“Allah’ın adıyla çıkıyorum, Allah’a güveniyorum. Allah’ım sapmaktan, saptırılmaktan, kaymaktan kaydırılmaktan, haksızlık yapmaktan, haksızlığa uğramaktan, câhilce davranmaktan ve câhillerin davranışlarına muhatap olmaktan sana sığınırım.”[15]



84. Enes radıyallahu anh’den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

“Kim, evinden çıkarken:

“Allah’ın adıyla çıkıyor, Allah’a güveniyorum. Günahlardan korunmaya güç yetirmek ve taate kuvvet bulmak, ancak Allah’ın tevfik ve yardımıyladır” derse kendisine:

“Doğruya iletildin, ihtiyaçların karşılandı, düşmanlarından korundun, diye cevap verilir. Şeytan da kendisinden uzaklaşır.”[16]

v Ebû Dâvûd’un rivayetinde şu ilâve vardır:

Şeytan, diğer şeytana: Hidâyet edilmiş, ihtiyaçları karşılanmış ve korunmuş kişiye sen ne yapabilirsin ki? der.[17]



85. Enes radıyallahu anh şöyle dedi:

“Nebî sallallahu aleyhi ve sellem zamanında iki kardeş vardı. Bunlardan biri (ilim öğrenmek için) Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’e gelir, diğeri de (geçimlerini temin için) çalışırdı. (Bir gün) çalışan kardeş, ötekini Nebi sallallahu aleyhi ve sellem’e şikâyet etti. Peygamber aleyhisselâm da:

– “Belki de sen, onun yüzünden iş buluyor, rızıklandırılıyorsun” buyurdu.[18]



* İlâhî yardım ve rızıklanmanın pek çok yolları vardır. İlim öğrenmek te bu yollardan biridir. Din ve ilim yoluna düşenlerin geçimini Allah kolaylaştırır. İlim işine yardımcı olanlar da bunun karşılığını mutlaka görürler. Din kardeşinin yardımında olan kimseye Allah mutlaka yardım eder. Rızık konusunda ayet-i kerîmeler çoktur. Bunlardan bir kısmı için bkz. Bakara: 2/212; Âl i İmrân: 3/37; En’âm: 6/151; İsra: 17/31; Tâhâ: 20/132; Hacc: 22/58; Nûr: 24/38; Neml: 27/64; Ankebût: 29/60; Sebe’: 34/24; Fâtır: 35/3; Mü’min: 40/40; Talak: 65/2-3. [19]



--------------------------------------------------------------------------------

[1] Abdullah Parlıyan, Açıklamalı Tam Riyazu’s-Salihin Tercümesi: 35.

[2] Buhârî, Tıb 1, Rikak 50, Libâs 18; Müslim, Îmân 374. Ayrıca bk. Tirmizî, Kıyâmet 16.

[3] Abdullah Parlıyan, Açıklamalı Tam Riyazu’s-Salihin Tercümesi: 36.

[4] Müslim, Zikir 67. Ayrıca bk. Buhârî, Teheccüd 1, Tevhîd 7, 8, 24, 35; Müslim, Müsâfirîn 199; Ebû Dâvûd, Salât 119; Tirmizî, Daavât 29; Nesâî, Kıyâmü’l–leyl 9; İbni Mâce, İkâmet 180.

Bu hadis 1481 numarada tekrar gelecektir.

[5] Buhârî, Tefsîrû sûre (3), 13.

[6] Abdullah Parlıyan, Açıklamalı Tam Riyazu’s-Salihin Tercümesi: 36.

[7] Müslim, Cennet 27. Ayrıca bk. Ahmed İbni Hanbel, Müsned, II, 331.

[8] Abdullah Parlıyan, Açıklamalı Tam Riyazu’s-Salihin Tercümesi: 36.

[9] Buhârî, Cihâd 84, 87, Meğâzî 31, 32; Müslim, Fezâil 13, 14, Müsâfirîn 311.

[10] bk. Meğâzî 31.

[11] Abdullah Parlıyan, Açıklamalı Tam Riyazu’s-Salihin Tercümesi: 37.

[12] Tirmizî Zühd 33. Ayrıca bk. İbni Mâce, Zühd 14.

[13] Buhârî, Vudû 75, Daavât 6; Müslim, Zikr 56–58. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Edeb 98.

Bu hadisin benzeri 814 ve 815 de tekrar gelecektir. Bir değişik şekli de 1463 numarada yer alacaktır.

[14] Buhârî, Tefsîru sûre (9), 9; Fezâilü’l–ashâb 2; Müslim, Fezâilüs–sahâbe 1.

[15] Ebû Dâvûd, Edeb 103; Tirmizî, Daavât 34; İbni Mâce, Duâ 18.

[16] Ebû Dâvûd, Edeb 103; Tirmizî, Daavât 34.

[17] Ebû Dâvûd, Edeb 104.

[18] Tirmizî, Zühd 33.

[19] Abdullah Parlıyan, Açıklamalı Tam Riyazu’s-Salihin Tercümesi: 38.

Eserin yazarı: İmam Nevevi Eser: Riyazü-s Salihîn

Riyazü-s Salihîn

• ÖNSÖZ
• Hadis İlmi Üzerine
• Müslümanın Hayat Ölçüleri
• 1) İhlâs Ve Niyet (Gizli Ve Açık Bütün İşlerde, Sözlerde Ve Hallerde İyi Niyet Ve İhlâs)
• 2) Tövbe (Allah’tan Af Dilemek)
• 3) Sabır (Sabrın Fazileti)
• 4) Sıdk (Doğru Sözlülük)
• 5) Allah’ın Kullarını Kontrol ve Denetimi
• 6) Takva (Yolunu Allah ve Kitabıyla Bulma)
• 7) Sağlam İman ve Allah’a Güvenip Dayanmak
• 7) Sağlam İman ve Allah’a Güvenip Dayanmak
• 8) Allah’ın Çizdiği Doğru Yolda Olmak (Hayırlı İşlere Koşmak Ve Hayra Yönelmiş Kişiyi Ciddi Ve Tered
• 9) Yaratılanların Büyüklüğü Dünya Ve Ahiret İşlerini Düşünme
• 10) Hayırlı İşlere Koşmak Ve İyilik Yapmak
• 11) Allah’ın Rızası Ve Cenneti Kazanmak İçin Gayret Etmek
• 12) Ömrün Sonlarına Doğru İyilikleri Artırmaya Teşvik
• 10) Hayırlı İşlere Koşmak Ve İyilik Yapmak
• 11) Allah’ın Rızası Ve Cenneti Kazanmak İçin Gayret Etmek
• 13) Hayır Yollarının Çok Oluşu
• 14) İbadet ve Allah’ın Emirlerine Uymada Ölçülü Olmak
• 15) İbadet Ve Hayırlı İşleri Devamlı Yapmak
• 16) Peygamber Sünnetini Ve Edeblerini Korumak
• 17) Allah’ın Hükmüne Boyun Eğmek
• 18) Dinde Meydana Getirilen Yeniliklerden (Bidatlardan) Sakınmak
• 19) İyi Veya Kötü Çığır Açanlar
• 20) Hayır Ve İyiliklere Öncülük Etmek
• 21) İyilik Ve Hayırlarda Yardımlaşma
• 22) Nasihat İkaz Ve Hatırlatma
• 23) İslamın İyi Dediklerini Emretmek, Kötü Dediklerinden Sakındırmak
• 24) Dinin İyi Dediklerini Emredip Kötü Dediklerinden Sakındırdığı Halde Sözü İle İşi Birbirine Benze
• 25) Emaneti Yerine Getirmek
• 26) Zulmün Haram Oluşu.
• 27) Müslümanların Haklarına Saygı Göstermek
• 28) Müslümanların Ayıplarını Örtmek
• 29) Müslümanların İhtiyaçlarını Karşılamak
• 30) Şefaat (Yardım Ve Aracılık Yapmak)
• 31) İnsanların Arasını Bulma
• 32) Güçsüz Müslümanlar İle Fakirlerin Ve Adı Sanı Anılmayanların Değeri
• 33) Yetim Kimsesiz Ve Zayıfları Koruyup Gözetmek
• 34) Kadınlara İyi Davranmak
• 35) Kocanın Karısı Üzerindeki Hakları 36) Ailenin Geçimi
• 37) Mü’min İyi Ve Değerli Şeyleri
• 38) Ailede Din Eğitimi
• 39) Komşu Ve Komşuluk Hakkı
• 40) Ana Babaya İyilik Ve Akrabayı Ziyaret
• 41) Ana Babaya Karşı Gelmenin Ve Akraba İle İlgiyi Kesmenin Haramlığı
• 42) Ana Babaya Dostlarına Ve İkrama Layık Kimselere İkram Etmek
• 43) Rasulullah’ın Soy Ve Sopuna İkram
• 44) Âlimlere Saygı (Âlimlere, Büyüklere Ve Fazilet Sahibi Kişilere Saygı Göstermek, Onları Başkaları
• 45) İyi Kişileri Ziyaret Edip Sohbette Bulunmak
• Müslümanın Hayat Ölçüleri Bölümü
• 46) Allah İçin Sevmek Ve Bunu Yaymak
• 47) Allah’ın Kulunu Sevmesinin İşaretleri
• 48) Fakir Ve Güçsüzlere Eziyet Etmemek.
• 49) Görünüşe Göre Hüküm Vermek Kalblerdekini Allah’a Bırakmak
• 50) Allah’ın Güç Ve Azabına Karşı Devamlı Sorumluluk Bilincinde Olmak
• 51) Allah’ın Rahmetini Ümid Etmek
• 52) Allah’tan Rahmetini Ümid Etmek
• 53) Korku İle Ümit Arasında Yaşamak
• 54) Dini Heyecan Ve Ahiret Endişesinden Dolayı Ağlamak Ve Ağlamanın Değeri
• 55) Zühdün Üstünlüğü (Dünyaya Karşı Zühdün Fazileti Dünyalığa Düşkünlüğü Azaltmaya Teşvik.
• 56) Açlık Ve Sade Yaşamanın Üstünlüğü
• 57) Kanaat Tok Gözlülük Ve Orta Yolu Seçmek (Kanaat, Tok Gözlülük, Geçimde Orta Yolu Seçmek, İnfâk E
• 58) Göz Dikmeksizin Ve İstemeyerek Sadaka Almanın Caiz Oluşu
• 59) Elinin Emeğiyle Geçinip Kimseden Bir Şey İstememek (Elinin Emeğiyle Geçinerek İffetli Yaşamayı V
• 60) Cömertlik Ve Hayır Yollarına Harcamak
• 61) Cimrilik Ve Açgözlülükten Sakınmak
• 62) Başkalarını Kendine Tercih Etmek
• 63) Ahirete Yarışırcasına Hazırlanmak
• 64) Şükreden Zenginin Fazileti
• 65) Ölümü Devamlı Hatırlamak Ve Nefsin Arzularını Dizginlemek
• 66) Kabir Ziyareti Ve Bu Ziyarette Ne Denileceği
• 67) Başa Gelenlerden Dolayı Ölümü İstemenin Doğru Olmadığı
• 68) Günahtan Sakınıp Şüpheli Şeylerden Uzak Durmak
• 69) İnsanlar Bozulup Bozukluk Artınca Bir Kenara Çekilmenin İyi Olacağı (Zaman Bozulduğunda Veya Din
• 70) İnsanlarla Bir Arada Yaşamanın Kıymeti
• 71) Alçak Gönüllü Olup Mü’minlere Kol Kanat Germek
• 72) Kibir Ve Kendini Beğenmenin Haram Oluşu
• 73) Güzel Ahlak
• 74) Acele Etmemek Yumuşak Huyluluk Ve Acımak
• 75) Hataları Bağışlayıp Bilgisizlere Uymamak
• 76) Allah Rızası İçin Eziyet Ve Sıkıntılara Katlanma
• 77) Allah’ın Dini İçin Kızmak Ve Allah’ın Dinine Yardım Etmek
• 78) İdarecilerin Emri Altındakilere Şefkatli Davranmaları Aldatıp Kötü Davranmaktan Uzak Olmaları
• 79) Adaletli Devlet İdarecisi
• 80) Günah Olmayan Koşullarda Yöneticiye İtaat
• 81) Görev Verilmedikçe İdareciliğe İstekli Olmamak
• 82) Yöneticilerin Hayırlı Kimseleri Yardımcı Edinmesi
• 83) Yöneticilik İstemekte Hırslı Olana Görev Vermemek
• Edep Bölümü..84) Utanma Duygusu (Hayâ), Değeri Ve Bu Duyguya Sahip Olmaya Teşvik Etmek
• 85) Sır Saklama
• 86) Sözünde Durup Vadini Yerine Getirmek
• 87) Alışılan İyiliklere Devam Etmek
• 88) Müslümanlara Karşı Güler Yüzlü Ve Tatlı Dilli Olmak
• 89) Anlaşılır Şekilde Konuşmak Dinleyenin Anlıyabilmesi İçin Açık Konuşmak (Karşısındakine Sözü Açık
• 89) Anlaşılır Şekilde Konuşmak Dinleyenin Anlıyabilmesi İçin Açık Konuşmak (Karşısındakine Sözü Açık
• 90) Konuşan Kimsenin Dinleyenleri Susturması
• 91) Öğüt Verirken Ölçülü Olmak
• 92) Vakar Ve Ağırbaşlılık
• 93) Namaza, İlim Meclisine Ve Benzeri İbadetlere Ağırbaşlı Ve Vakur Bir Şekilde Çağırmak
• 94) Misafire İkram Etmek
• 95) Hayırlı İşler Dolayısıyla Müjdelemek Ve Tebrik Etmek
• 96) Vedâlaşma (Yolculuk Ve Benzeri Sebeplerle Ayrılıp Gidecek Kimsenin Arkadaşıyla Vedâlaşması, Ona
• 97) İstihare Ve İstişare
• 98) Bazı İbadetleri Yapmak İçin Farklı Yolları Kullanarak Gidip Gelmek (Bayram Namazına, Hasta Ziyar
• 99) Bazı İşlerde Sağdan Başlamak
• Yemek Yeme Edebi Bölümü..100) Yemek Yeme Usûl Ve Âdâbı
• 101) Yemekte Kusur Aramayıp Onu Beğendiğini Söylemek
• 102) Yemek Sofrasında Bulunan Oruçlunun Yemek Yemediği Takdirde Ne Diyeceği
• 103) Davete Giden Kimsenin Yanına Biri Takılırsa Ne Diyeceği
• 104) Yemeği Kendi Önünden Yemek, Sofra Edebini Bilmeyene Öğretmek
• 105) Hurma Gibi Birer Birer Yenecek Meyveleri Sofradakilerin İzni Olmadan İkişer İkişer Yememek
• 106) Yemeğe Doymayan Kimse (Yediğinden Doymayan Kimsenin Ne Söyleyeceği Ve Nasıl Davranacağı)
• 07) Yemeğin Tabağın Ortasından Değil Kenarlarından Yeneceği
• 108) Bir Yere Dayanarak Yemek Yemenin Mekruh Olduğu
• 109) Sofra Ve Yemek Adabı
• 110) Kalabalıkla Yemek Yemek. 111) İçeceklerle İlgili Edepler (Kabın İçine Üflemeden Üç Defa Nefes A
• 112) Su Tulumunun Ağzından Su İçilmemesi (Su Tulumu Gibi Kapların Ağzından Su İçmenin Doğru Olmadığı
• 113) İçilecek Şeylere Üflememek Gerektiği
• 114) Ayakta Su İçilebileceği, Oturarak İçmenin İse Daha Uygun Olduğu
• 115) Topluma Su Dağıtanın En Sonra İçeceği
• 116) Temiz Kaplardan Su İçmek (Altın Ve Gümüş Olmayan Bütün Temiz Kaplardan Ve Bardak Veya Elini Kul
• Giyim Kuşam Bölümü..117) Yasaklanan Ve Tavsiye Edilen Renkler Ve Elbise Türleri
• 118) Gömlek Giymek
• 119) Giysilerin Uzunluk Ve Kısalığı (Gömleğin Yeninin, Elbisenin Ve Sarığın Ucunun Uzunluğu, Bunlard
• 120) Tevazu Sebebiyle Lüks Elbise Giymemek
• 121) Orta Halli Elbise Giymek (Bir İhtiyaç Olmaksızın Ve Şer’î Bir Maksat Bulunmaksızın Alay Edilece
• 122) İpek Giymenin Erkeklere Haram Olduğu (İpeğe Oturma Ve Dayanmalarının Erkeklere Haram, Kadınlara
• 123) Uyuz Hastalığı Olanın İpekli Giymesi Câizdir
• 124) Kaplan vb. Yırtıcı Ve Vahşi Hayvan Derisi Kullanımı (Kaplan Derisinden Yatak Yapmanın Ve Onu Eğ
• 125) Yeni Elbise Ayakkabı Ve Benzeri Bir Şey Giyince Nasıl Dua Edileceği
• 126) Elbise Giyerken De Sağdan Başlamanın Müstehap Oluşu
• Uyku Adabı Bölümü..127) Uyumanın, Yaslanıp Yatmanın, Oturmanın, Bir Toplulukta Bulunmanın Ve Rüyânın
• 128) Yatma Ve Oturma Âdâbı (Sırt Üstü Yatmak, Avret Mahallinin Açılma Korkusu Olmayınca Ayak Ayak Üs
• 129) Meclis Âdâbı (Meclis Ve Mecliste Oturma Âdâbı)
• 130) Rüya Ve Rüya İle İlgili Esaslar
• Selâm Bölümü..131) Selâmın Ve Selâmlaşmayı Yaygınlaştırmanın Fazîleti
• 132) Selam Alıp Vermenin Şekli
• 133) Selâmın Âdâbı
• 134) Selâmı Tekrarlamak (Bir Yere Tekrar Girip Çıkan Veya Aralarına Ağaç Gibi Bir Engel Girmesi Sebe
• 135) Evine Giren Kimsenin Selâm Vermesi
• 136) Çocuklara Selâm Verilmesi
• 137) Erkeğin Kadına Selâm Vermesi (Erkeğin Kendi Hanımına, Mahremlerinden Bir Kadına, Haklarında Fit
• 138) Îman Etmeyenlere Selâm Verip Almak (İnanmayanlara İlk Olarak Bizim Selâm Vermemizin Haram Olduğ
• 139) Ayrılırken Selâm Vermek (Bir Kimsenin Meclisten Kalktığı Bir Veya Daha Çok Arkadaşından Ayrıldı
• 140) Bir Eve Girerken İzin İstemenin Gereği Ve Uyulması Gereken Edepler
• 141) İzin İsterken İsmini Söylemek (İzin İsteyene “Kim O?” Denildiğinde, Bilinen Adı Veya Künyesi İl
• 142) Aksırana Yerhamükellah Demek (Aksıran Elhamdülillah Dediğinde Yerhamükellah Demenin Müstehap, A
• 143) Musafaha Yapmak (Müslümanların Birbirleriyle Karşılaşınca Musâfaha Yapmaları, Güleryüzlü Davran
• Hasta Ziyareti Bölümü..144) Hastayı Ziyaret Etmek, Cenâzeyi Uğurlamak, Cenâze Namazını Kılıp Kabre K
• 145) Hastaya Dua Etmek (Hastaya Ne Diye Dua Edilir?)
• 146) Hastanın Halini Yakınlarından Sormak
• 147) Öleceğini Anlayan Kimsenin Yapacağı Dua
• 148) Hastaya Ve Ölüm Mahkûmlarına İyi Bakmak
• 149) Hastanın Hâlini Anlatması (Hastanın, “Hastayım, Ağrım Şiddetli, Yanıyorum, Vay Başım” Gibi Sözl
• 150) Ölmek Üzere Olan Kimseye Kelime–i Tevhid Telkini
• 151) Ölünün Gözlerini Kapadıktan Sonra Söylenecek Söz
• 152) Ölünün Başında Söylenecek Söz (Ölünün Başında Söylenecek Söz Ve Cenaze Sahibinin Söyleyeceği Sö
• 153) Bağırıp Çağırmadan Ölüye Ağlamak
• 154) Ölenin Hâlini Gizlemek (Ölüde Görülen Hoşa Gitmeyen Halleri Söylemekten Kaçınmak)
• 155) Cenaze Namazı Kılmak (Cenaze Namazı Kılmanın, Kabre Kadar Giderek Cenazenin Mezara Konulmasında
• 156) Cenaze Namazında Saflar (Cenaze Namazı Kılanların Çok Olması, Cemaatin Üç Veya Daha Fazla Saf T
• 157) Cenâze Namazında Okunacak Dualar
• 158) Cenazeyi Süratli Taşımak
• 159) Ölünün Borcunu Hemen Ödemek (Ölünün Borcunu Hemen Ödemek, Onu Bir An Önce Defne Hazırlamak, Anc
• 160) Mezar Başında Vaaz Ve Nasihat Etmek
• 161) Mezar Başında Dua (Ölüyü Defnettikten Sonra Dua Ve İstiğfar Etmek, Kur’an Okumak İçin Bir Süre
• 162) Ölü Adına Sadaka Vermek Ve Ona Dua Etmek
• 163) Müslüman Ölüleri Hayırla Anmak
• 164) Küçük Çocukları Ölen Annelerin Kazanacağı Sevap
• 165) Zâlimlerin Kabirleri (Zâlimlerin Mezarları Yanından Ve Helâk Edildikleri Yerlerden Geçerken Kor
• Yolculuk Edepleri Bölümü..166) Perşembe Günü Erkenden Yolculuğa Çıkmak
• 167) Yalnız Yolculuk Yapmamak (Yolculuğa Çıkacak Olanın Arkadaş Araması Ve Aralarından Birini İtaat
• 168) Yürüyerek Yolculuk Yapmak, Konaklamak
• 169) Yol Arkadaşına Yardım Etmek
• 170) Yola Çıkarken Yapılacak Dua (Yola Çıkmak Üzere Bineğine Binerken Okunacak Dua)
• 171) Yolculukta Tekbir Ve Tesbih
• 172) Yolculukta Dua Etmek
• 173) Korku Anında Yapılacak Dua (Bir Kimsenin Yolculukta İnsanlardan Ya Da Başkalarından Korktuğu Za
• 174) Konaklama Duası (Yolcunun Bir Yerde Konakladığı Zaman Yapacağı Dua)
• 175) Çabuk Dönmek (Yolcunun, İşini Bitirdikten Sonra Ailesinin Yanına Dönmekte Acele Etmesi)
• 176) Eve Gündüz Dönmek (Yolcunun, Evine Gündüz Dönmesi, Bir Zorunluluk Olmadıkça Gece Gelmemesi)
• 177) Yolcunun Dönüşte Söyleyeceği Söz (Yolcunun Yolculuktan Dönüp Memleketini Gördüğü Zaman Söyleyec
• 178) Yoldan Dönüşte Mescide Uğramak (Yolculuktan Dönen Kişinin Doğruca En Yakın Mescide Gidip Orada
• 179) Kadının Yolculuk Yapması (Kadın İçin Tek Başına Yolculuk Yapma Yasağı)
• Faziletler Bölümü180) Kur’ân-ı Kerîm Okumanın Fazileti
• Kur’ân’ımızı, Kitabımızı Niçin Okuyoruz, Niçin Okuyacağız?
• Neye Ve Kime Uyacağız Ve Kimin Arkasından Gideceğiz?
• Allah’a Verdiğimiz Sözü Yerine Getirmek İçin Okuyacağız
• En Doğru Ve Kestirme Cennete Ulaştıran Yolun Allah Yolu Olduğu İçin Kur’ân Okuyup Okutacağız
• 181) Kur’an’ı Sık Sık Tekrarlamak Ve Unutulmaya Terketmekten Sakınmak
• 182) Sesi Kur’an’la Süslemek (Sesi Kur’an’la Süslemenin, Sesi Güzel Olandan Kur’an Okumasını İstemen
• 183) Belirli Bazı Sûre Ve Âyetleri Okumaya Teşvik
• 184) Kur’an Okuyup Müzakere Etmek Üzere Toplanmak
• 185) Abdesti Güzelce Almanın Fazileti
• 186) Ezanın Fazileti
• 187) Namazların Fazileti
• 188) Sabah Ve İkindi Namazlarının Fazileti
• 189) Camilere Gitmenin Fazileti
• 190) Namazı Beklemenin Fazileti
• 191) Cemaatle Namaz Kılmanın Fazileti
• 192) Sabah Ve Yatsı Namazlarında Cemaatte Bulunmayı Teşvik Eden Hadisler
• 193) Farz Namazlara Devam Etmenin Önemi (Farz Namazlara Devam Etmenin Emredilmiş Terketmenin İse Cid
• 194) Namazı İlk Safta Kılmanın Sevabı (Namazı İlk Safta Kılmanın Sevabı, Öndeki Safları Doldurmayı,
• 195) Sünnet Namazların Fazileti (Farz Namazlarla Birlikte Kılınan Sünnetlerin Fazileti Ve Miktarı)
• 196) Sabah Namazının Sünnetinin Önemi
• 197) Sabah Namazının Sünnetinin Nasıl Kılınacağı (Sabah Namazının Sünnetinin Fazla Uzatmadan Kılınac
• 198) Sabah Namazının Sünnetinden Sonra Birazcık Uzanmak (Bir Kimse Teheccüd Namazı Kılsa Da Kılmasa
• 199) Öğle Namazının Sünneti
• 200) İkindi Namazının Sünneti
• 201) Akşam Namazının Öncesi Ve Sonrası Kılınan Sünnetler
• 202) Yatsı Namazının Sünneti (Yatsı Namazının Farzından Önce Ve Sonra Kılınan Sünnetler)
• 203) Cuma Namazının Sünneti
• 204) Nâfile Namazları Evde Kılmak
• 205) Vitir Namazı (Vitir Namazı Kılmaya Teşvik, Vitrin Sünnet–i Müekkede Olduğu Ve Vitrin Vakti)
• 206) Kuşluk Namazının Fazileti (Kuşluk Namazının Fazileti, En Azının, En Çoğunun Ve Yeteri Kadarının
• 207) Kuşluk Namazının Vakti (Kuşluk Namazı Güneşin Yükselmesinden Zeval Vaktine Kadar Kılınabilir. S
• 208) Tahiyyetü’l–Mescid Namazı (Câmiye Girince Tahiyyetü’l–Mescid Namazı Kılmak, Tahiyyetü’l–Mescid
• 209) Abdest Aldıktan Sonra İki Rek`at Namaz Kılmanın Sevabı
• 210) Cuma Gününün Fazileti
• 211) Şükür Secdesi (Bir Nimete Kavuşunca Veya Bir Sıkıntıdan Kurtulunca Şükür Secdesi Yapmanın İyi B
• 212) Gece Namazının Fazileti
• 213) Ramazan Gecelerinde Terâvih Namazı Kılmak
• 214) Kadir Gecesini İhyâ Etmek (Kadir Gecesini İhya Etmenin Fazileti Ve Daha Ziyade Ramazanın Hangi
• 215) Misvak Kullanmak (Misvak Kullanmanın Ve Yaratılış Özelliklerinin Faydası)
• 216) Zekâtın Fazileti (Zekâtın Farz Olduğunu Pekiştirme, Faziletini Ve Hükümlerini Açıklama)
• 217) Ramazan Orucu (Ramazan Orucunun Farz Oluşu, Fazileti Ve Oruçla İlgili Konular
• 218) Ramazanda Cömertlik (Ramazanda Cömert Davranmak, İyilik Yapmak, Çok Hayır İşlemek Ve Özellikle
• 219) Şâban Orucu
• 220) Hilâl Görüldüğünde Yapılacak Dua
• 221) Sahurun Fazileti (Sahurun Fazileti Ve Şafak Sökmesinden Korkulmadığı Sürece Sahur Yemeğinin Gec
• 222) Oruç Açmakta Acele Etmek (Oruç Açmakta Acele Etmenin Fazileti, Ne İle Oruç Açılacağı Ve Oruç Aç
• 223) Oruçlunun Dilini Koruması (Oruçluya Dilini Ve Diğer Organlarını Yasaklardan, Çekişmekten Ve Ben
• 224) Oruca Dair Bazı Meseleler
• 225) Muharrem Orucunun Fazileti (Muharrem, Şâban Ve Haram Aylarında Nâfile Oruç Tutmak)
• 226) Zilhicce Orucu (Zilhiccenin İlk On Gününde Oruç Tutmanın Ve Diğer İbadetlerin Fazileti)
• 227) Arefe Günü Orucu (Arefe Gününde Ve Muharremin Dokuz Ve Onuncu Gününde Tutulan Orucun Fazileti)
• 228) Şevval Orucu (Şevval Ayında Altı Gün Oruç Tutmak)
• 229) Pazartesi – Perşembe Orucu.
• 230) Her Ay Üç Gün Oruç Tutmak
• 231) Oruçluyu İftar Ettirmek (Bir Oruçluyu İftar Ettirmenin Ve Kendisi Oruçluyken Yanında Yemek Yene
• İtikâf Bölümü..232) İtikâf (Ramazanın son on gününde ibadete çekilme) Bölümü
• Hac Bölümü..233) Hac İle İlgili Hadisler
• Cihad Bölümü..234) Cihadın Fazileti
• 235) Şehitlerin Âhiretteki Sevabı (Şehit Olanların Âhiretteki Sevabının Açıklanması, Kâfirlerle Sava
• 236) Köleyi Hürriyetine Kavuşturmak
• 237) Kölelere İyilik Etmek
• 238) Allah'ın Ve Efendisinin Hakkını Yerine Getiren Kölenin Fazileti
• 239) Kargaşa Ve Fitne Zamanında İbadetin Fazileti
• 240) Alış Verişle İlgili Faziletli Davranışlar
• İlim Babı241) İlmin Üstünlüğü
• İlim Babı241) İlmin Üstünlüğü
• Allah'a Hamd ve Şükür..242) Allah'a Hamd Ve Şükretmek
• Rasulullah'a Salat ve Selam Getirmek243) Peygamberimize Salat Ve Selam Getirmek
• Zikirler...244) Dua Ve Zikirler
• 245) Allah’ı Her Durumda Anmak (Ayakta İken, Otururken, Yatarken, Abdestsizken, Cünüpken Ve Hayızlıy
• 246) Yatağa Yatınca Ve Uyanınca Okunacak Dua
• 247) Allah Anılan Toplantıların Fazileti
• 248) Sabah Ve Akşam Allah’ı Zikretmek
• 249 Yatağa Girince Okunacak Dualar
• Dualar Bölümü..250) Rasûlullah'ın Hayatından Dualar
• 251) Yanında Olmayan Bir Kimseye Dua Etmek.
• 252) Dua İle İlgili Bazı Konular
• 253) Veliler Ve Kerametleri (Allah'ın Gerçek Mü'min Kullarına İkramlarından Örnekler.)
• Yasaklar..254) Sakınılması Gereken Şeyler
• 255) Gıybet Dinleme Yasağı, Gerektiğinde O Toplantıyı Terketme Gereği
• 256) Gıybetin Mübah Olabileceği Haller
• 257) İnsanlar Arasında Söz Taşımanın Yasaklığı
• 258) İdarecilere Söz Taşıma Yasağı
• 259) İki Yüzlülüğün Kötülenmesi
• 260) Yalan Söylemenin Haram Oluşu
• 261) Yalan Söylemenin Câiz Olduğu Yerler
• 262) Sözü Sağlamlaştırmaya Teşvik
• 263) Yalan Şahitliğin Şiddetle Yasak Oluşu
• 264) Belli Bir İnsan Veya Hayvana Lânet Etme Yasağı
• 265) İsim Belirtmeksizin Günahkarlara Lanet Etmenin Caiz Oluşu
• 266) Müslümana Sövme Yasağı (Haksız Olarak Bir Müslümana Söğüp Sayma Yasağı)
• 267) Ölülere Sövme Yasağı (Haksız Yere, Bid'at Ve Günahına Ortak Olmaktan Sakındırmak Gibi Dinî Bir
• 268) Müslümanlara Eziyet Etmemek Ve İncitmemek
• 269) Müslümanlara Buğuz Etme İlişki Kesme Ve Sırt Çevirmenin Yasaklığı
• 270) Bir Kimsenin Sahip Olduğu Dini Ve Dünyevi Nimetlerin Elinden Çıkmasını İstemenin Haram Kılındığ