Kitaplar | Yazarlar | İlmihal | Sohbetler | Hutbeler

EN ESKİ TÜRKÇE TERCÜMELER

Bu Kabîl tercümeler yalnız Osmanlı Türklerine
münhasır değildir. Onlardan önce diğer Türkler yapmıştır. Nasıl ki elde mevcut en eski Kur'an ter-cümesi Oğuz Türkçesi iledir. Şirazlı Hacı Devletşah oğlu Mehmet tarafından çevrilmiştir. Bu eser Türk-İslâm Eserleri Müzesinde 73 numarada kayıtlıdır; Hicrî 734, Milâdî 1333 yılında yazılmış olan bu tercümenin daha eskiden, Hicrî dördüncü asırda yapıldığı bile tahmin edilmektedir.
Eserde 2500 kelime olup arada Arapça ve Farsça 10 kelime vardır. Kalanı öz Türkçedir. Bu eski tercümelerin dil bakımından büyük önemi vardır. Çok güzel karşılık bularak tercüme olunmuştur:



Dikkati çeken diğer bir cihet de Osmanlı Türklerinde bu nevi tercümelerin daha ziyade İstanbul'dan hariçte, taşralarda, Anadolu'nun muhtelif şehirlerinde Beyliklerde yapılmış olmasıdır. Prof. Süheyl Ünver, bu nevi 60 kadar terceme tespit etmiştir. Arapça tedrisatın bol olduğu İstanbul bu lüzumu pek hissetmemiş gibidir. Şifahî tercüme ve izah yollariyle bu ihtiyacı karşılamış olabilirler. O devirlerde millî cereyan yoktu ki, böyle bir gayeye hizmet maksadiyle tercüme yapanlar çıksın. Tercüme yapanlar sırf dinî bir gayretle Allah kelâmını anlıyayım ve anlatayım diye bu işe girişiyorlardı. Bu tercümelerin az yapılmasında, tercü-menin caiz olup olmadığı münakaşalarının da tesiri olabilir. İslâm uleması daha ziyade Kur'an'ı tefsir yoluyla anlatmak yolunu tutmuşlardır.
Yukarıda arzolunduğu gibi bizde kelime kelime yapılan tercümeler oldukça çoktur. Cümle halinde yapılan tercümeler de vardır. Bu her iki nevi tercüme-lerden bugüne kadar gelip elde mevcut olanlar bulunmaktadır. İstanbul'da Türk-İslâm Eserleri Müzesinde muhtelif tarihlerde yapılmış 9 tercüme bulun-maktadır. Bunlar hakkında Vakıflar Dergisinin 1.cildinde malûmat vardır.(67) Bu gibi eserlerin bir kısmı hayır ve hasenat sahipleri tarafından Allah rızası için vakfedilerek cami ve kütüphanelere konulmuş, bir kısmı da hususî ellerde bulunmaktadır. En mühim bir kısmı da, emsali değerli eserlerimiz gibi, Garp kütüphanelerine aktarılmıştır. Bu hususta esaslı araştırmalar yapılırsa, nice malûmat elde edileceği şüphesizdir. Memleketimizin her köşesinde, bilhassa Anadolu'nun eski kültür merkezlerinde çok mühim eserler bulunmaktadır. Vakıflar Umum Müdürlüğü'nde feyizli memleketimizin muhtelif yerlerinden gelmiş nice sanat eserleri arasında pek kıymetli Kur'an tercümeleri de mevcuttur. Bunlar meyanında 1940 yılında Çanakkale Vakıflar Müdürlüğü'nden Umum Müdürlüğe gönderilen ve Hicri 949 tarihinde yazılmış olan bir Kur'an-ı Kerim bulunmaktadır ki, Türkçe tercümesi kelime kelime satırlar arasına yazılmıştır. Bu tercümenin sonunda Kur'an'ın kıraati ve fezaili hakkında Türkçe olarak uzun boylu izahat verilmektedir. Aynı tarzda tercümesi yapılmış müzehhep ve Türkçe tercümeli diğer iki adet Kur'an-ı Kerim daha mevcuttur. Çanakkale'den gelen eserler arasında Farsça tercümeli bir Kur'an-ı Kerim bulunmaktadır. Üzerinde ketebesi yoksa da Milâdî 13. asra ait olduğu tahmin edilmektedir. Ahmed Hemedanî tarafından Hicrî 958 yılında yazılmış Farsça tercümeli bir Kur'an-ı Kerim vardır. Çorum'dan gelen Farsça tercümeli bu Kur'an-ı Kerim'le Hicrî gelmiş iki adet Türkçe tercümeli Mushafı Şerif mevcuttur.

Konya müzesinde kelime kelime tercüme yapılmış ve Türkçeleri harekeli olarak yazılmış 5 adet Kur'an tercümesi vardır. Ayrıca 4 adet te aynı tarzda kelime kelime tercüme edilmiş Farsça tercüme vardır. Bu Türkçe tercümelerden biri H. 965-M. 1557 tarihinde Hüseyin Bini Hasan tarafından yazılmıştır. Esmahan Sultan namına Sinan Paşa tarafından vakfedilmiştir. Diğer biri H. 968/M. 1560 tarihinde Mehmed bini Yusuf Ağribuz tarafından yazılmıştır. Karaman Beylerbeyi Hasan Paşa'nın vakfıdır. 3'üncü bir tercüme Hızır bini Şahin tarafından II. Murad devrinde yazılmıştır. Tarihsiz ve ketebesiz olan diğer iki tercümeden birisi Şemsi Tebrizi türbesinden müzeye nakledilmiştir. Farsça tercümelere gelince bunlardan biri H. 603/M. 1206 tarihinde Ebul-İz Ömer bini Ali Tebrizî tarafından Melikşah bini Kaid emriyle yazılmıştır. Diğer üçünün tarihi ve ketebesi yoktur. Selçukîler devrine ait olmaları muhtemeldir. Memleke-timizin her tarafında rastlanan Kur'an tercümelerinin toplanıp incelenmesi her bakımdan faydalı bir iş olur.(68)
____
(66) Bu öz Türkçe kelimeler bugün yine kullanılmaya başlanmıştır. "Kur'an Dili" tefsiri sahibi Elmalılı Hamdi Yazır bile eserinin mukaddemesinde; "bu fakir yerine bu Cigay" demiştir.
(67) Abdülkadir Erdoğan: Kur'an tercümelerinin dil bakımından değerleri, Vakıflar Dergisi: Sayı: 1.
(68) Konya'daki tercemelere dâir bilgi 1939'da alınmıştır, eskidir. Süheyl Ünver bey Beylikler Devrine âit 60 kadar terceme tesbit etmiştir.

Eserin yazarı: Osman Keskinoğlu Eser: Kuranı Kerim Bilgileri

  • Yeni Ekle
Yorumlar (0)

Kuranı Kerim Bilgileri

MollaCami.Com

İçerik

Sayfalar

Sözlükler

Forumlar