Kitaplar | Yazarlar | İlmihal | Sohbetler | Hutbeler

2. FASIL

(Musannıf hazretleri bu kısımda daha çok, “Bina” ve “Emsile” kitaplarında okunanları anlatmaktadır.)

Bu fasıl, Sahih fiillerin tasrifi (çekilişi) hakkındadır.

Fiili mazi, fiili muzari, malumda ve meçhulde 14 vecih üzeredir. Bunlardan üçü gaib, üçü gaibe, üçü muhatap, üçü de muhatabadır. İki tanesi ise Mütekellim içindir. Ancak Emir ve Nehiy’in malumlarında bu mütekellim için olan iki vecih gelmez.

İsmi Fail: 10 vecih üzere gelir. Cemi müzekker 4 lafız üzeredir. Cemi müennes ise 2 lafız üzeredir.

İsmi Mef’ul: 7 vecih üzere tasrif olunur. Cemi müzekker 2 lafızdır. Cemi müennes bir lafızdır.

Te’kit Nun’u (Nûnu Müşeddede): Emir ve Nehiy’in malumda ve meçhul de cemisi üzerinedir. Nun’u Muhaffefe’de böyledir ama Nun’u Muhaffefe, Tesniye ve cemi müennese dâhil olmaz.

Emri Gaib Nun’u Müşeddede;
لِيَنْصُرَنَّ لِيَنْصُرَانِّ لِيَنْصُرُنَّ
لِتَنْصُرَنَّ لِتَنْصُرَانِّ لِيَنْصُرْنَانِّ

Emr-i Gaib Nun’u Muhaffefe;
Müfret Müzekker: لِيَنْصُرَنْ
Müfret Müennes: لِيَنْصُرُنْ
Cemi Müzekker: لِتَنْصُرَنْ


Emri Hazır Nun’u Müşeddede;
اُنْصُرَنَّ اُنْصُرَانِّ اُنْصُرُنَّ
اُنْصُرِنَّ اُنْصُرَانِّ اُنْصُرْنَانِّ

Emri Hazır Nun’u Muhaffefe;
Müfret Müzekker muhataba: اُنْصُرَنْ
Cemi Müzekker muhataba: اُنْصُرُنْ
Müfret Müennes muhataba: اُنْصُرِنْ


•Sülasî Mezîdün Fîhi Rubâîlerde, Mütekellimlerde iki hemzenin cem etmemesi (bir arada gelmemesi) için, muzârinin hemzesi hazfolunur.

Bu fasılda bazı kaideler vardır. Bunlardan bir kaçını örnekleri ile verelim;

(اِدَّثَّرَ) nın iğlali;

(اِدَّثَّرَ) aslında (تَدَثَّرَ)idi. (ت)’nin mahreci, (د)’a yakın olduğundan (ت)’yi (د) ’a idğam ettik. İdğamdan bedel, Müdğamün fîh olan (د)’a bir şedde verdik. Sakinle başlamak mümkün olmadığından evveline bir hemze getirdik ve(اِدَّثَّرَ) oldu.

(اِثَّاقَلَ)’nin iğlali de bu şekilde yapılır.

Eser: Maksut Müzakereleri

Maksut Müzakereleri

• Musannifi ve Giris
• 1. Fasıl
• 1.1. Fiil-i Mazi
• 1.1.1. Hemze-i Vasıllar
• 1.1.2. Hemze-i Kat’ıllar (Düşmeyen Hemzeler)
• 1.2. Fiil-i Muzari
• 1.3. Emir ve Nehiy
• 1.4. İsm-i Fail
• 1.5. İsm-i Mef'ul
• 2. FASIL
• 3. FASIL
• Ef’ale’nin hemzesi yedi manaya gelir
• İstef’ale’nin Sin’i altı manaya gelir
• İĞLAL KAİDELERİ
• İDĞAMLAR
• MEHMÜZÜN HÜKÜMLERİ