Kitaplar | Yazarlar | İlmihal | Sohbetler | Hutbeler
Mecelle’den seçme maddeler
Mecelle’nin çesitli maddelerinden alinmis “sosyal” nitelik tasiyan hükümlerinden bâzilari sunlardir:
Madde 912- Birinin ayagi kayip da düserek baskasinin malini telef etse öder.
Madde 914- Kendi mali sanarak, baskasinin malini telef eden öder.
Madde 915- Baskasinin elbisesini çekip de yirtan, tamâmen kiymetini öder. Elbiseyi tutup, sahibi çekmekle yirtilsa, yarisini öder.
Madde 916- Çocuk, birinin malini telef etse, çocugun malindan ödenir. Mali yoksa, mali oluncaya kadar beklenir. Velisi ödemez.
Madde 918- Birinin binâsini yiksa, sâhibi dilerse, enkâzi ona birakip binânin kiymetini alir. Yâhut enkâzi ve deger farkini birlikte alir. Agaçlarini kesmek de böyledir.
Madde 919- Yangini durdurmak için bir evi, Hükümetin emri ile yikan ödemez. Kendiliginden yikan öder.
Madde 921- Mazlum olanin, baskasina zulm etmeye hakki yoktur. Her ikisi de öder. Meselâ sahte para alan, bunu baskasina veremez.
Madde 922- Birinin malinin telef olmasina sebep olan, öder. Ahirin kapisini açip hayvan kaçarak zâyi olsa, öder. Hayvani ürkütüp kaçiran da böyledir.
Madde 926- Yoldan geçene zarar veren, öder.
Madde 927- Hükümetin izni olmadan yolda oturup satis yapilamaz.
Madde 928- Duvari yikilip, birinin malina zarar verirse, önceden, duvarin yikilacak, tâmir et gibi ikâz yapilmissa öder.
Madde 929- Basi bos birakilmamis bir hayvanin kendiliginden yaptigi zarari sâhibi ödemez. Sâhibi görüp, men’ etmezse veya hayvanin, tehlikelidir, çâresine bak, denilmisse, öder.
Madde 934- Yolda hayvani baglamaya, aracini park yapmaya kimsenin hakki yoktur. Park yerlerinde durdurabilirler.
Madde 1013- Bir binâya ortak olarak mâlik olan kimselere (Hisse-i sâyi’a sâhibi) denir. Bir binânin yarisi Ahmed’in, üçte biri Ömer’in, altida biri Ali’nin olsa, Ahmed hisse-i sâyi’asini satsa, Ömer ve Ali almak isteseler, yarisini Ömer, yarisini da Ali alir. Ömer, hissesine göre iki misli alamaz.
Madde 1023- Karsiliksiz hediye ve vasiyet gibi temliklerde süf’a hakki olmaz.
Madde 1031- Süf’a hakki bulunan kimsenin, satis yapildigini isitince, hemen hakkini istemesi, iki sâhit yaninda tekrar söylemesi ve bir ay içinde mahkemeye basvurmasi lâzimdir.
Madde 1036- Müsterinin teslim etmesiyle veya hâkimin karar vermesiyle, süf’a sâhibi satilan binâya mâlik olur.
Madde 1198- Komsusuna (zarar-i fâhis) yapamaz. Kullanmaya mâni olan seyler, zarar-i fâhistir. Demirci dükkâni, degirmen, bitisik binâyi sallarsa veya firin dumâni, yaghânenin pis kokusu, harman tozlari, bitisik evde oturulamayacak kadar sikinti verirse, degirmenin, bostanin su yolu, evin temelini, duvarini gevsetirse, çöplük bitisik evin duvarini çürütürse, harman yerine bitisik yapilan yüksek binâ, harmanin rüzgârini keserse, manifaturaci dükkâni yaninda yapilan asci dükkâninin dumanlari kumaslara zarar verirse, lâgim, kanalizasyon yollarinin sizintilarindan komsu duvari zarar görürse, sonra yapilanlar zarar-i fâhis olup, men’ edilirler.
Madde 1201- Evin havasini, manzarasini, günes görmesini kapatmak, zarar-i fâhis sayilmaz. Bir odanin ziyâsini (aydinligini) tamâmen kesmek, zarar-i fâhis olur.
Madde 1202- Mutbah, kuyu basi, ev araliginin görünmesi zarar-i fâhistir. Araya duvar, perde yapmasi, lâzim olur.
Madde 1210- Arada müsterek olan duvari, bir ötekinin izni olmadikça yükseltemez ve üzerine binâ yapamaz.
Madde 1224, yol, su yolu, kanalizasyon zarar-i fâhisi olmadikça, eskiden kalanlarina dokunulmaz.
Madde 1226- Bir kimse, verdigi izinden vazgeçebilir. Meselâ tarlasindan geçmeye izin vermisken, men edebilir.
Madde 1228- Arsasindan geçmekte olan su yolunun geçmesine ve arsaya girilip tâmir olunmasina mâni olamaz. Yeniden su yolu geçirilmesine mâni olabilir.
Madde 1243- Daglardaki agaçlar ve otlar herkese mübahdir. Agaçlari kesen mâlik olur.
Madde 1255- Mübah seyleri ele geçirmekte kimse kimseye mâni olamaz.
Madde 1265- Denizler, büyük göl ve nehirler, sehirlerden uzak sâhipsiz arâzi ve daglar, herkese mübahtir. Fakat, baskasina zarar vermemek sarttir.
Madde 1281- Sehirden uzak, sahipsiz yerde kuyu kazan, bunun (harim) ine mâlik olur. Yirmi metre yari çapindaki dâire içi, merkezindeki kuyunun harimi olur.
Madde 1291- Sehir içindeki kuyunun harimi olmaz. Herkes mülkünde kuyu kazabilir.
Madde 1313- Degirmen, hamam, apartman gibi taksim olunamayan mülk harap olup, tâmirini istemeyen ortak bulunursa, hâkimin izni ile tâmir edilip, sonra hissesine düsen para ondan alinir.
Madde 1314- Müsterek bir binâ yikilinca, yeniden ortaklasa yapilmasini istemeyen olursa, buna cebr olunmaz. Arsa taksim edilir.
Madde 1315- Apartman yikilinca herkes kendi katini yaptirir. Alttaki yaptirmazsa, üstekiler, hâkimin izni ile, hepsini yaptirip, alttaki hissesini verinceye kadar, katini kullanamaz.
Madde 1321- Sâhipsiz nehirleri, Beytülmâl ayiklar. Beytülmâlde para yoksa, masrafi oradan sulama yapanlardan alinir.
Madde 1327- Müsterek kanalizasyonu temizlemek masrafi asagidan baslar. Söyle ki, en asagidaki evden, arsadan baslayip bunun masrafini hepsi öder. Yukaridaki arsalardaki kisimlarin masraflarina asagidakiler istirak etmezler.