Kitaplar | Yazarlar | İlmihal | Sohbetler | Hutbeler

TAHARET VE ABDESTE UYULMASI ICAP EDEN SEYLER

Muhterem Mü’minler!

Hutbemiz, TAHÂRET, ABDEST VE BU HUSUSLARDA SÜNNET-İ SENİYYE YE UYMANIN LÜZÛM VE EHEMMİYETİ hakkındadır. Cenâb-ı Hakk âyet-i kerîmesinde meâlen: “Ben insanları ve cinleri ancak bana ibâdet etsinler diye yarattım.” buyurmaktadır. Yüce Rabbimiz böyle buyurduğuna göre, Allah-ü Teâlâ’ya îmanı olan her mü’min yaradılış gayesine uygun olarak hareket etmeye gayret etmek mecburiyetindedir. Binâenaleyh yüce dînimizin hükümlerine göre, üzerine terettüb eden vazîfeleri, her türlü ibâdât-ü tâatı elinden geldiği, gücünün yettiği nisbette ve hassasiyetle yerine getirmeye çalışmalıdır. Bütün bunları yerine getirirken de evvelâ ibâdete bilhassa namaz ibâdetine hazırlık yapması lâzımdır. İşte tahâret ve abdest, hem ibadete hazırlık hem de ibadetlerin makbûliyetine sebep olan hususlardandır. Fakat maalesef zamanımızda birçok insan değil birçok müslüman bu hususlara riâyette gâfil olduğu dolayısıyla kıldıkları namazlarında makbûliyyetinin şübheli olduğu bir hakîkattir. Nitekim Peygamber Efendimiz(sav) Hadîs-i Şeriflerinde: “Bevilden sakınınız. Çünkü kabir azâbının ekserîsi bevildendir.” buyurmaktadırlar. Şimdi fıkıh kitablarında uzun uzadıya bahsedilen bu hususları mümkün olduğu nisbette kısa ve anlaşılır olarak îzah etmeye çalışacağım. Tahâret; necâsetten veya abdestsizlikten temizlenmektir. Taharetin kısımları olan İstincâ; ön veya arkadan çıkan necâseti temizlemektir. İstibrâ;Erkeklerin idrarlarını akıttıktan sonraki yaptıkları temizliktir. İstinkâ; Ön ve arka temizliğinde hassas olmak mübalağa yapmaktır. Taharet için önce çoraplar çıkarılıp, pantolonun paçaları yukarı sıvanır ve tuvalete sol ayakla girilir. Girerken şu duâ okunur:

اعوذ بالله من الخبث والخباءث

Manâsı: “Maddî ve mânevî pisliklerden sana sığınırım Allah’ım.” demektir. Büyük hacet mümkünse sola meyilli oturularak giderilir. Necâsetin gelmesi kesildikten sonra tahârete başlanır. Evvelâ sol ele tuvalet kağıdı alınarak necasetin çıktığı yer kuru olarak silinir. Bu esnada evlâ olan elin arkadan dolaştırılmasıdır. Önden uzatmakta da beis yoktur. Sonra sol ele su dökülerek necâsetin çıktığı mahal bilhassa orta parmak kullanılarak iyice yıkanır. Sonra idrar temizliğine başlanır. Erkeklere mahsus olarak önce idrarın çıktığı yer öne doğru birkaç defa sıvazlanır. Böylece kalan idrar tamamen boşaltılır. Sonra su ile yıkanır ve tuvalet kağıdı veya temiz bir bezle kurulanılır. Sonra çamaşıra değdirmeden idrar yolunda kalan son damlanın da temizlenmesi yapılır. Buna istinkâ denir ki buda yürümek, koşmak, öksürmek, sallanmak, yatmak ve fitil kullanmak suretiyle muhtelif şekillerde yapılabilir. Nitekim Tıbbı Nebevî isimli eserde Hz.Ali(kv) Efendimiz’in pamukdan fitil yaparak bu hususta çok hassas davrandığı beyan edilmektedir. Daha sonra tuvaletinde temizliği yapılarak sağ ayakla çıkılır ve çıkarken de şu duâ okunur:

“الحمد لله الذي اذهب عنى الاذى وعفان من ذالك
.
Manâsı: “Bana ezâdan âfiyet veren ve benden ezâyı gideren Allâh(cc)’a hamd olsun.” demektir.


Tahâret adâbıyla alâkalı olarak şu hususlarda çok mühimdir. Hacet giderirken ön veya arka tarafın kıbleye doğru gelmesi ve özürsüz olarak ayakta su dökmek mekruhtur. Erkeklerin idrarın tam kesildiğine kalbi mutmein olmadıkça abdeste başlaması câiz değildir. Helâda konuşulmaz, selâm alınmaz. Mazeretsiz olarak avret mahalline ve necâsete bakılmaz. Helâya tükürülmez ve sümkürülmez. Helâda vücut ile oynanılmaz. İhtiyaç giderilip işi bitince mümkün olduğu nisbette çabuk çıkılır. Hasta erkek ve kadına ancak nikahlısı tahâret yaptırabilir. Nikahlısı bulunmayan hastalardan taharet sâkıt olur(yani düşer). Böyle bir kimse abdest veya teyemmüm aldıktan sonra tahâretsiz olarak namazını kılabilir.
Abdest husûsuna gelince; önce besmele çekilip niyyet edilerek abdeste başlanır. Her birerimizin malûmu olan, küçüklüğümüzden beri ilmihal kitaplarından da öğrendiğimiz şekli ile abdest alınır. Abdest esnâsında da şu hususlara riâyet edilmesi îcab eder. Eller yıkanırken parmak araları hilâllenir. Ağıza su verilirken misvakla veya sağ elin baş ve şehâdet parmakları ile dişler temizlenir. Burna su verirken sümkürme ihtiyacı varsa bu sol elle yapılır. Yüz yıkanırken alından aşağı doğru su dökülür ve iyice ovalanır. Kollar yıkanırken su dirseklerden aşağı dökülerek ve ovalanarak yıkanır. Başa mesh yaparken bilenler için kaplama mesh yapmak efdaldir. Ayaklar yıkanırken de parmaklar arası hilâllenir ve her iki ayak sol elle yıkanır. Abdestte her azâyı yıkarken besmele çekmek kelime-i şehâdet okumak ve her azâyı üç avuç su ile yıkamak sünnettir. Gereğinden fazla su kullanmak israftır. İsraf ise haramdır. Bilhâssa vakıf sularını kullanırken bu husûsa daha da dikkat edilmelidir. Abdest alan kişi abdest almakla, günahlarının temizleneceğine inanarak abdest almalıdır. Çünkü Peygamber Efendimiz(sav) Hadîs-i Şeriflerinde abdest alan mü’minin eli, gözü ve ayakları ile işlediği günahlarından temizleneceğini beyan ediyorlar.


Muhterem Mü’minler!

Yukarıda adâbını îzah etmeye çalıştığımız tahâret ve abdest, namaza ve sair ibâdetlere hazırlık olmakla berâber, gerek dînî ve manevî noktadan, gerekse maddî noktadan bizim bildiğimiz bilmediğimiz daha nîce hikmet ve fâideleri ihtivâ etmektedir. Bu sebepledir ki bu hususta şuurlu mü’mine düşen vazîfe, azâmî derecede hassâsiyet göstermektir. Nitekim asr-ı saâdette bir kabîle muallimleriyle beraber Peygamberimize ziyarete gelirler. Fahr-i Kâinât Efendimiz muallim sahâbiye sorar: “Bu kavim ne gibi güzel bir amel işliyor ki yüzleri çok güzel?” Muallim sahâbî: “Yâ Resûlellah! Bu kavim tahârete çok riâyet ediyorlar.” diye cevap verir. İmâm-ı Rabbânî(ks) Hazretleride Mektûbât-ı Kudsîsinde: “Biz bu dereceyi Resûlüllah Efendimizin sünnetine tam riâyetle elde ettik. Bir gün tuvalete (sol ayak yerine) sağ ayakla girdik de o gün çok büyük kayıplara uğradık.” buyuruyor.

Eser: Cuma Sohbetleri