Kitaplar | Yazarlar | İlmihal | Sohbetler | Hutbeler
OKUMA TÜRLERİ
Anlayarak hızlı okumada dikkat edilmesi icap eden en önemli hususlardan biri de hangi yazının ne şekilde okunacağını bilmektir. İnsanların çoğu bu duruma dikkat etmedikleri için zaman kaybı çok fazla olmaktadır. Okuma hızını düşüren en önemli sebeplerden biri sesli okumadır. Oysa insanların büyük bir ekseriyeti daha iyi anlamak düşüncesiyle sesli okur. O halde bu durumu açıklamakta fayda vardır.
Genel anlamıyla okumayı ikiye ayırmak mümkündür.
A- Sesli Okuma:
Genellikle bir yazıyı başkalarının anlaması için yapılır. Bir panel ya da konferansta veya televizyon, radyo sunucusu olan kişilerin kullandığı yöntemdir. Hattı zatında bu niyetle yapılan konuşmalar da çok ilgi çekici olmaz. İyi konuşmacı mutlaka bir yazılı metin ayarlar fakat sadece ona bakarak konuşmaz. Çünkü bu durum dinleyiciler tarafından çok sıkıcı bulunur ve çekilmez bir işkence olur.
Bazı kişiler kendi başlarına ders çalışırken, kitap okurken vb. durumlarda da sesli okuma ihtiyacı duyar. Bu durum hem anlamayı güçleştirme hem de hızlı okuma açısından çok yanlıştır. Çünkü en iyi okuyucu bile sesli okuyarak, bir dakikada 120-200 kelime okur. Bundan daha yavaş okuyan kimselerin okuması sıkıcı, hızlı okuyanlarınki ise anlaşılmaz olur. Bu iler ki bölümlerde de anlatılacağı üzere anlayarak hızlı okuma için çok yavaştır. Çünkü bu konuda yapılacak az bir çalışmayla bu hız 500-1000 kelimeye çıkarılabilir. Bu durumda daha önce de belirtildiği gibi gereksiz yere sesli okunursa 15 yıllık öğrencilik hayatımızdan 1-1,5 yıl, 60 yıllık hayatımızdan 3-4 yıl kaybetmiş olacağız demektir. Bununla beraber güzel konuşma çalışmaları yaparken her gün belli bir süre sesli okumanın faydası büyüktür. Bu çalışmaları yaparken aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:
Bir sayfada ortalama 300 kelime olduğu bilinmektedir. O halde iyi bir okuyucu sesli okurken bir sayfayı 2-2,5 dakikada okumalıdır. Bu duruma dikkat edilerek yapılan egzersizler daha faydalı olur.
Eğer kalabalık yerde okuma yapılıyorsa ses tonu ortama göre ayarlanmalıdır. Gürültülü bir ortamda çok kısık sesle okumak nasıl anlamayı güçleştirirse, çok küçük bir yerde bağırarak okumakta dinleyicileri rahatsız eder.
Okurken noktalama işaretlerine dikkat edilmelidir. Hani halk arasında bir deyiş vardır "Çalış çalış adam ol baban gibi, eşek olma" sözünde virgülü başka yere koyarsak anlamın ne kadar değişeceği bellidir. Biz de noktalama işaretlerine dikkat etmezsek okuma yanlış anlaşılabilir. Ya da tam anlaşılamaz.
Okurken dinleyicilerle göz iletişimi mutlaka kurmalıdır. Eğer göz iletişimi sağlanmazsa dinleyicilerin dikkati dağılır.
Aşırı heyecan okumayı etkiler. Bu yüzden olabildiğince rahat okuma yapılmalıdır.
Okuyucu jest ve mimiklerini kullanmalıdır. Jest ve mimiklerin kullanılmaması konuşmayı çok monotonlaştırır. Fakat aşırı kullanılması da kişiyi komik duruma düşürerek dikkati dağıtabilir.
Toplum önünde yapılacak bir okuma mutlaka hazırlıklı olmalıdır. Telâffuzu mümkün olmayan kelimeler önceden tespit edilip çıkarılmalıdır. Hazırlıksız yapılan bir okumanın tam verimli olması mümkün değildir.
Kısaca sesli okumanın asıl amacı okunanların karşıdaki insanlara doğru ve anlaşılır bir şekilde aktarılmasıdır. Bunu bilerek başka çalışmalarda olabildiğince az sesli okumayı kullanırsak daha verimli okuma yapmış oluruz.
B- Sessiz Okuma:
Asıl okuma budur. Başarılı olmak, bir konuyu çalışıp anlamak için bu okuma kullanılmalıdır. Ne yazık ki insanlar bu okuma türünü tam ve doğru kullanamadıkları için okulda ve hayatta istedikleri başarıyı elde edememektedir. Konunun ilerleyen bölümlerinde bu durum daha ayrıntılı anlatılacaktır.
UYGULAYICIYA NOT
Konu öğretmen tarafından anlatıldıktan sonra ilgili parça okunur. Okuma türleri testi uygulanarak sonucu değerlendirilir.
Seçilen bir yazının veya resmin üstü kapatılıp açılarak her seferinde daha fazla kelime veya şekil görmeye çalışma alıştırmaları