Kitaplar | Yazarlar | İlmihal | Sohbetler | Hutbeler
OKUMA FRENLERİ
Okuma hızının artırılması demek okuma için ayırdığımız sürede okuduğu kelime sayısını artırma demektir. Okuma hızımızı belirleyen daha önce edindiğimiz alışkanlıklardır. Çünkü geçmişte doğru öğrenilmemiş birçok bilgi yanlış yapa yapa alışkanlık haline gelir. Bu alışkanlıkları değiştirmek ise sıfırdan bir şey öğrenmekten daha zordur. Gerçi bir metni yavaş okumamıza sebep olabilecek birçok sebep olabilir. Mesela, okunan metnin zorluğu, okuyucunun kültür düzeyi, kelime dağarcığı, zeka seviyesi, anlama becerisi, hafızasını kullanabilme yeteneği, göz eğitimi vb. Fakat bunların en önemlisi yavaş okuma alışkanlıklarıdır.
Kişi anlayarak okuma hızını artırmak istiyorsa bu alışkanlıkları çok iyi tespit ederek ortadan kaldırmaya çalışmalıdır. Bu alışkanlıkları şöyle sıralayabiliriz.
1. Yüksek Sesle Okuma
Daha önce de belirttiğimiz gibi sesli okuma, başkalarının bizi daha iyi anlaması ya da güzel konuşma yeteneğini geliştirmek için yapılmalıdır. Çünkü en hızlı sesli okuma 1 dakikada 200 kelimeyi geçmezken, normal bir okuyucu bile sessiz olarak 1 dakikada bu hızı 2-3'e katlayabilir. Hatta bırakın yüksek sesle okumayı dudakların kıpırdatılması, içimizden seslendirme vb. durumlar bile okuma hızını azaltır ve dikkatin dağılmasına sebep olduğu için anlamayı da düşürür. Yapılan araştırmalar, beyne giden sinirler kulaklara giden sinirlerden 25 defa daha kuvvetlidir. Yani sadece beyinle okumak çok daha avantajlıdır. Ayrıca bu tür okumalarda bütün duyu kullanıldığı için dikkat çok daha kolay dağılır.
Kısaca anlayarak hızlı okumada ilk kazanılması lazım olan alışkanlık sessiz okunacak durumlarda sessiz, sesli okunacak durumlarda sesli okumak. İki okuma türünde hakkını verebilmektir.
2. Kelimeleri Tek Tek Okuma Ya da Heceleyerek Okuma
Sessiz okumanın temeli duraklama sayısını ve duraklamada kalma süresini azaltmaktır. Yani bir duraklamada birden fazla kelime, hatta satır görme yeteneği kazanan kişi hızlı okuma alışkanlığını kazanmış olur.
Fakat bazı okuyucular kelimeleri tek tek okudukları için dikkatleri çabuk dağılır ve ana fikri yakalayamazlar. Ayrıntılarla uğraştıkları için gözün sabitleşme ve sıçrama süreleri uzar. Bu durum da anlayarak okuma hızını yavaşlatır. Çünkü kelimelerin tek tek anlamını anlamak önemliyse de okumada asıl önemli şey kelimelerin meydana getirdiği cümleyi anlamaktır.
Yani tek tek ağaçlarla ilgilenirken ormanın anlaşılması zordur ve daha uzun süre alır. Oysa dışarıdan bütün ormanı incelemek daha kolaydır. Yani genelden özele, bütünden parçaya gelerek konu anlaşılmaya çalışılmalıdır.
Not: Süleyman Hilmi Tunahan hazretlerinin zor şartlarda talebelerini okuturken - Evladım anlamadığınız yerleri geçiniz. Mevzuu anlayınca o kısmı da anlamış olursunuz. Babalarınız çift sürerken sabanın önüne taş gelirse sabanı kaldırır ve taşı aşırıp devam eder. Zorlayıp ta sabanı kırmazlar. Sizde öyle yapınız diyerek tavsiye ettiği yöntem budur.
3- Sık Sık Geriye Dönüp Okuma
Acemi okuyucu daha iyi anlarım düşüncesiyle sık sık geriye dönerek okudukları kelimeleri tekrar tekrar okular. Kelimeleri tek tek okudukları için de hem çabuk yorulurlar hem de dikkatleri dağılır. Böyle okuyucular kendine güven duymadıkları için okudukları kelimeleri tekrar tekrar okuyabilirler. Bu durum anlamalarını iyice zorlaştırdığı için okumaktan çabuk bıkarlar. Sıkıldıkları zaman da hemen okumaktan vazgeçerler.
Usta okuyucular ise kendilerine güvendikleri hiç geriye dönüş yapmazlar. Ayrıca bir bakışta birkaç kelimeyi hatta birkaç satırı gördükleri için kısa sürede birçok konuyu okuyabilirler. Hem de konuyu iyi anladıkları için okuduklarından zevk alırlar.
4- Pasif Okuma
Birçok okuyucu kitabın başında saatlerce kaldığı halde okuduğundan hiç bir şey anlamadan zamanını boşa geçirir. Okuduğumuz ortam ve okuma şeklimiz okumaya elverişsizse, okuduğumuz yazıya ilgi duymuyorsak, aşırı yorgun ya da canımız sıkkınsa, hastaysak bu durum daha da çok ortaya çıkarKendimize eğer bir çalışma için zaman ayrılıyorsa ne olursa olsun o çalışmadan bir verim elde edilmelidir. Yoksa "Dostlar alışverişte görsün" anlayışı ile yapılan hiçbir işten hayır gelmez.
Burada usta okuyucuların yapması gereken kendimizi ve ortamı, okumadan en üst verimi elde edebilecek duruma getirdikten sonra okuduğumuz yazının ana fikri, yazarın düşünce ve olaylara bakış biçimini, üslubunu anlamaya çalışarak okumaktır. Ayrıca hızlı okursan anlayamam gibi yanlış bir düşünce varsa bu da pasif okumaya sebep olur. Bu yanlış düşünceden en kısa sürede kurtularak aktif okuma alışkanlığı kazanmalıdır.
5- Okuma İdmansızlığı
Nasıl antrenmanlarına devam eden futbolcunun başarılı olması ihtimali yüksekse sürekli okuma antrenmanı yapan, bu konuda ilmi verilerden yararlanarak kendini geliştiren kimsenin de başarılı olma ihtimali yüksektir. Bu durum kendini geliştirmek isteyen insanlar için çok önemlidir. Çünkü insanın öğrendiklerinin %83'ü görme (daha çok okuma), %11 işitme, %3,5 koklama, %1,5 dokunma, %1 tatma yoluyla gerçekleşir.
Yani bilgi ve kültür düzeyi eksik, kelime dağarcığı yetersiz, anadilini bilemeyen bir okuyucunun anlayarak hızlı okuma şansı zayıftır.
UYGULAYICIYA NOT
Konu öğretmen tarafından anlatıldıktan sonra öğrenci ilgili yazıyı okur. Daha sonra “pasif okuma” testini uygulanarak sonuç değerlendirilir.
Seçilen bir yazıyı tersten okuma alıştırmaları yapılır. Ayrıca satırın başındaki veya sonundaki kelimeleri yukardan aşağı , aşağıdan yukarı vb şekillerde okuma alıştırmaları yapılır.