Kitaplar | Yazarlar | İlmihal | Sohbetler | Hutbeler
KÂR HADDİNİ TESBİTTE ÖLÇÜ
Önce bir hususu açıklamak sonra mevzuu tafsil etmek istiyoruz. İslâm'da "kâr haddi" yoktur. Serbest piyasa ekonomisine göre piyasadaki rayiç dikkate alınacaktır. Bir malın gerçek değeri, o malın piyasadaki kıymetidir. Meselâ 500,000 TL. ye alınan bir mal, piyasanın yükselmesi ile bir milyon liraya yükselse bir milyon liraya satılabilir.
Bu mevzuda tesbiti gereken husus "gabin" yani aldatma ve aldanmanın hudududur. Bu cihet de mala göre değişmektedir. Şöyle ki: bir malı piyasadaki gerçek değerinden fazla fiatla satmak aldatma, daha yüksek fiatla almak da aldanma olmaktadır. Gabin, gabn-i yesir ve gabn-i fâhiş olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Gabn-i fâhiş, fazla bir aldatma şeklidir. Gabn-i yesir ise az aldatma demektir.
Gabn-i fâhiş, taşınır (yani menkul) mallarda yirmide bir (% 5), hayvan satışlarında onda bir (yani % 10), gayri menkul mallarda (ev, dükkân vs. de) beşte bir (yani % 20) fazla fiatla satmaktır. Meselâ gerçek değeri 100,000,000 TL. olan bir dükkânı 120,000,000 TL. ye satmak fâhiş bir aldatma olmaktadır. 100,000,000 liralık bir malı 80,000,000 TL. ye veya daha düşük fiatla almak fâhiş bir aldanmadır. Gabn-i yesir (az aldatma), gabn-i fahişteki aldatma nisbetinden daha az olan bir aldatma olmaktadır. Şöyle ki: Menkul mallarda yüzde beş (% 5) ten, hayvan satışlarında yüzde on (% 10) dan, gayri menkul mallarda yüzde yirmi (% 20) den daha az bir aldatmadır.
İslâm'da aldatma yoktur aldanmak da! Müslüman'ın uyanık olması gerekmektedir Zirâ aldatan alçak, aldanan ahmaktır. Ticaretle muşgul olmak herkesin hakkıdır. Fakat ticaret ahlâkını korumak ta vazifesidir.
(1) Bakınız: Hukuku İslâmiye ve Istılâhât-ı Fıkhiye Kamusu c. 6 s. 11-12