Kitaplar | Yazarlar | İlmihal | Sohbetler | Hutbeler
SATIŞ AKDİNİN RÜKÜNLERİ VE BU AKİTTE DİKKAT EDİLECEK ÖLÇÜLER
İnsanlar arasında yapılacak alış-verişte satış akdinin rükünlerine riâyet edilmesi gerekir. Ticarî muamelelerde "aldım" ve "satım" kelimeleri, satış akdinin rüknü olmaktadır. Alıcı veya satıcıdan ilk gelen teklife "îcâb", buna cevap teşkil eden söze de "kabul" adı verilmektedir. İcâp ve kabulde kullanılacak ifâdelerin geçmiş zaman (mâzii) si-ğası ile olması gerekir, "aldım", "sattım" demek gibi Müşteri, "Şu taksiyi senden peşin para ile ikiyüz elli milyon liraya satın aldım" demesi üzerine, araba sahibinin "Aynı şartlarla ben de taksimi sana sattım" demesi ile akit tamamlanmış olur. Geçmiş zaman siğası kesinlik ifade eder. Bu husus dikkate alınınca:
a) Bir satış muamelesinde emir siğası ile satış akdi meydana gelmez.. Bir müteri "şu dâireyi bana şu fiata sat" dese, mal sahibi de "sattım" ifadesini kullansa akit tamamlanmış olmaz. Müşterinin "Ben de satın aldım" demesi gerekir. Bu usul her iki taraf için geçerlidir, meselâ, malın sahibi "Şu dükkânımı 300 milyon liraya sen al" dese, müşteri de "aldım" diye kabul ifadesi kullansa akit yarım kalmış olur. Dükkân sahibinin ayrıca "sattım" demesi icap eder. Onun "şu dükkânı sen al* demesi, teklif mâhiyetinde olmayıp, teklife çağırmadır. Müşterinin "satın aldım" demesi üzerine, mal sahibinin "Ben de sattım" demesi gerekir.
b) Emir siğası, evlendirme işinde "vekâlet yapmasını münasip
gördüğü bir şahsa "Beni falan kimse ile evlendir" dese bu söz, onu vekil tâyin etme mâhiyetinde olduğundan geçerlidir,
c) Ticarî Muamelelerde aynı şahsın alıcı ile satıcının her ikisini temsil etme yetkisine sahip olması caiz değildir. Çünkü birbirine zıt olan menfaattar! tek kişinin koruması imkânı yoktur. İki şahsın veya
(A) firması ile (B) şirketinin yetkili mümessili bulunan şahıs, bir firma
nın malını satarken aynı malı diğer şirket adına satın alacak olsa töhmet altında kalır. Şöyle ki: Malı pahalı satsa, alıcı taraf "Beni zarara uğrattın" diyebilir. Ucuza satacak olsa, mal sâhibi veya şirket, "Malımı
ucuza satarak benim zararıma sebep oldun" diyebilir. Aynı şahsın çelişen menfaatları koruması mümkün olamaz ve töhmet altında kalmış olur.